23 maart 2025
Gemeente van Jezus Christus,
De verhalen van de Bijbel zetten mensen op vele manieren aan tot creatieve uitingen: van muziek tot schilderijen en beeldhouwwerken. Deze week kwam ik op het spoor van een quilt maakster, Rieteke Hoogendoorn. Ik weet dat een aantal gemeenteleden dit ook doen en hoeveel werk het is. Rieteke maakt quilts bij allerlei Bijbelverhalen en bij liederen uit het liedboek. Zo heeft ze ook quilts gemaakt bij het tweeluik dat de teksten van vandaag vormen.
Ze heeft onder andere deze quilt gemaakt bij Jesaja 35. ‘De steppe zal bloeien’ heet het. De basis is een bruinige vlakte met aan de rechterkant een iel boompje zonder bladeren. Vogels vinden hun plek in het boompje, maar daar is ook alles mee gezegd. De dorre vlakte, de woestijn, is vrij effectief uitgebeeld.
Wat je alleen ziet als je echt goed inzoomt zijn de woorden die al een soort regendruppels lijken te vallen op die lege, troosteloze vlakte. Woorden als zaaien, lachen, stromen, bloeien, verheugen en water zijn verspreid over de quilt te vinden. Als eerste tekenen van een nieuwe tijd die zal aanbreken.
Daar overheen ligt de kleurrijke afbeelding van een bloem, helder blauwe waterstromen en een groene vlakte. Die kleurrijke afbeelding is in stroken geknipt, als gaat het om een flikkerend beeld van hoe de dorre realiteit kan veranderen. Een visioen dat schemert, maar nog niet volledig werkelijkheid is geworden. Het is nog niet compleet, maar al wel zichtbaar en voelbaar.
Het meest krachtige aan de quilt bij deze Bijbeltekst vind ik juist die opgeknipte stroken. Ze doen recht aan de realiteit van het leven. Dat kan door allerlei omstandigheden aanvoelen als een woestijn. Een woestijn waarin je hoopt kleur te blijven zien, hoe gefragmenteerd ook.
De Bijbeltekst ontkent die menselijke realiteit ook niet, maar benoemt ze juist. Het is de dorre vlakte waarin God veranderen zal komen brengen. Aan een oase hoeft Hij weinig te veranderen, maar in de woestijn kan God alle verschil maken; eeuwen geleden en ook nu nog.
Zoals we al met de woorden van het lied van Willem Barnard:
Gods goedheid is te groot, voor het geluk alleen.
Zij gaat in allen nood, door heel het leven heen.
Zo hebben de beeldrijke woorden van Jesaja geklonken voor mensen in vele tijden: als stroken kleur in de dorre fasen van hun leven. Want Jesaja 35 is een tekst die zo sprekend is, ook zonder de hele context te kennen waarin ze ooit geschreven is, dat ze in staat is om in hele diverse omstandigheden te spreken en te bemoedigen.
Ze zullen het hart geraakt hebben van de mensen tot wie Jesaja sprak. Voor het volk dat leefde onder de dreiging van allerlei machthebbers die keer op keer het land kwamen plunderen. Als ze weer eens waren geweest, bleef er alleen verwoesting en leegte over. Weer opnieuw moeten beginnen met opbouwen, waar haal je de kracht vandaan? Om dan te horen God die bevrijdt en voor een gebaande weg zal zorgen, kan als balsem zijn voor de ziel.
Het zijn woorden die met het volk zijn meegegaan toen ze in ballingschap gingen. De tijden waarin ze ver weg van Jeruzalem en dus van God leefden. Om dan te horen over de woestijn die gaat bloeien, over waterstromen die het landschap compleet zullen veranderen. Over een weg die tot in het hart van Sion, tot in de tempel loopt…. Ach, mocht dat eens gebeuren. Niet onmogelijk, maar misschien wel een visioen dat voor hun gevoel zó ver weg was. En toch, als je kan hopen dat die nieuwe tijden ergens liggen te wachten, dan geeft dat hoop.
Alleen vraagt het soms heel veel geduld om die verandering te zien of er op te blijven wachten. ‘Dan zullen….’ staat er zo mooi. Alleen komt die ‘dan’ meestal niet op de tijden dat wij als mensen het gepland hebben. Ik denk dat er op dit moment, in deze tijd ook heel veel gebeden wordt om verandering, misschien wel een goddelijk ingrijpen in de rotzooi die wij als mensen ervan maken. Er is zoveel onzeker en dat lijkt alleen maar toe te nemen. Waar haal je dan de kracht vandaan om de kleurrijke toekomst te blijven zien? Erop te blijven hopen dat het geen luchtspiegeling is?
Volgens mij heeft geloven heel veel te maken met ‘leven van geduld’. Ik bedoel dan niet een passieve houding van: ik kan er toch niets aan veranderen, dus ik moet maar wachten. Het gaat mij ook niet om de cynische houding van: ik moet het nog maar zien, het zal mijn tijd wel duren…
‘Leven van geduld’ als gelovige betekent het actief toeleven naar dat wat God beloofd heeft, in het volle besef dat wij als mensen de planning niet bepalen. Dat kan onder andere door te blijven lezen over de beloften die God doet, bijvoorbeeld in zo’n tekst als Jesaja 35.
Bij de geloofscursus die we nu houden, ontdekken we hoe goed het is om samen verschillende Bijbelteksten te lezen. Door ermee bezig te zijn, erover te praten en onze vragen erbij te stellen ontdekken we meer over God en ons leven.
Aals ik zie hoeveel verlangen er is naar geloofsverdieping en hoe moeilijk het is om daar alleen aan toe te komen, dan wens ik meer mensen binnen en buiten de kerk dit soort groepen toe. ‘Leven van geduld’ gaat makkelijker met andere mensen samen. Misschien wel omdat we allemaal een eigen strookje van dat kleurrijke beeld kunnen overzien. Je hebt anderen nodig om een completer beeld te krijgen.
Zoals aan het begin gezegd lijkt het of de teksten van vandaag een soort tweeluik vormen. Aan de hand van Jesaja 35 hebben we het gehad over het geduld dat wij als mensen moeten hebben. God zal de woestijn van deze wereld laten bloeien en zorgen voor eeuwige vreugde, maar hoe en wanneer? We weten het niet precies.
De andere kant van het tweeluik wordt gevormd door die gelijkenis die Jezus in het evangelie naar Lukas vertelt. Daar is geduld ook het thema, maar dan gaat het om het geduld dat van God gevraagd wordt.
Opnieuw wordt een beeld uit de natuur gebruikt. Dit keer wil Jezus met een gelijkenis iets vertellen over zijn eigen missie op deze aarde. Hij vertelt hoe iemand een vijgenboom in zijn wijngaard geplant heeft en die boom wil omhakken omdat er geen vijgen aan groeien. Het is de beheerder van de wijngaard die een goed woordje doet voor de boom. Hij vraagt de eigenaar nog een jaartje geduld te hebben met de boom, want hij heeft de hoop nog niet opgegeven. Dat niet alleen, de beheerder belooft er alles aan te doen om de boom tot bloeien te brengen. Hij zal de wortels van extra zuurstof voorzien en de boom mest geven. Het einde blijft open, is misschien zelfs wat dreigend.
Zo zet Jezus zichzelf neer als beheerder van Gods wijngaard. Hij bedoelt te zeggen dat hij bij zijn Vader pleit om geduld te hebben met de mensen die aan hem zijn toevertrouwd. Ze zijn als bomen die bedoeld zijn om vrucht te dragen. Alleen niet alle mensen doen dat. Toch geeft Jezus de hoop niet op. Hij belooft zelfs er alles aan te doen om te zorgen dat die vruchten er wel komen. Als je bedenkt dat Jezus deze gelijkenis vertelt op weg naar Jeruzalem, vlak voor hij gearresteerd wordt, dan weet je hoe ver hij daarin gegaan is. Hij heeft alles ervoor over gehad om de mensen met God in contact te brengen en hen zo te laten opbloeien.
Maar uiteindelijk kan zelfs Jezus mensen en ook ons niet dwingen. Vandaar dat open einde van de gelijkenis. Wij als gelovige hebben de keuze Gods geduld te beantwoorden of niet.
Bij deze gelijkenis heeft Rieteke Hoogendoorn deze quilt gemaakt. Op haar website staat eronder een gedicht waarin de vijgenboom beschrijft hoe hij geraakt werd door het pleidooi van de beheerder. De laatste alinea van het gedicht luidt:
Als straks het nieuwe voorjaar komt
en U weer bij mij langs komt lopen,
dan streelt Uw hand mijn eerste knop
– en springt mijn bloesem open –
Dat heeft ze in haar quilt proberen te verbeelden met een hand die heel voorzichtig de bloesem aan de boom streelt.
Die tedere aanraking verbeeldt heel mooi wat het voor God betekent om te ‘leven van geduld’. Liefdevol ziet God uit naar het moment dat wij tot bloei komen. Dat wij kiezen voor een leven in verbondenheid met Hem. Als daar de eerste tekenen van te zien zijn koestert God dat als een grote schat. En keer op keer zal Jezus voor ons blijven pleiten en zijn Vader blijven vragen om geduld met ons te hebben. Net zo lang tot wij gaan bloeien.
Leven van geduld
Het is een levenslange opgave
Voor de mens, maar ook voor God.
Geduld gaat samen met tederheid
Het wachten tot de bloei kan komen.
De knoppen in de lente openkijken
In de wetenschap dat jij het tempo niet bepaalt
Waarin ze opengaan.
Leven van geduld
Is leven van Gods geduld
Met ons, met mij met jou
De aanraking van zijn genade en liefde voelen.
Omdat Hij blijft wachten
Tot jij opbloeit
En laat zien
Welke hoop kleur geeft aan jouw leven.
Amen
