12 oktober 2025
Gemeente van Jezus Christus,
Op het eerste gezicht hebben we zojuist een genezingsverhaal gelezen zoals er zoveel in de evangeliën staan. Toch is in dit korte verhaal veel terug te vinden van de zaken die voor de evangelist Lucas belangrijk zijn. Er wordt verondersteld dat Lucas arts was en daarom relatief veel genezingsverhalen heeft opgenomen in zijn verhaal over Jezus. Het deed er voor hem zeer toe dat Jezus als geneesheer en heler rondtrok en mensenlevens veranderde.
Daarnaast is Lucas de enige evangelist die zijn verhaal een vervolg geeft. Het boek Handelingen is van zijn hand en is onlosmakelijk met het evangelie verbonden. De vraag ‘hoe gaat het verder na de dood van Jezus?’ is een vraag die Lucas beantwoord.
In onder andere dit kleine genezingsverhaal legt Lucas hiervoor al de basis. Niet voor de eerste keer gaat de blik van Lucas veel verder dan alleen Jeruzalem en de Joden. Jezus blijkt een grensganger te zijn. Zowel letterlijk als figuurlijk. Hij trekt zich niet zoveel aan van wat hoort en wat niet hoort. Hij staat open voor een ontmoeting met iedereen die op zijn pad komt.
In dit concrete geval verblijft Jezus in het grensgebied tussen Galilea en Samaria. De Samaritanen waren een aan de Joden verwant volk, maar toch gingen Joden en Samaritanen niet met elkaar om. Er was sprake van spanningen en als Joden vanuit Galilea naar Jeruzalem moesten gingen ze liever om Samaria heen via de Jordaan vallei, dan de meest rechte weg te nemen. Maar Jezus zoekt de grens op en wil ook in het grensgebied van betekenis zijn. Daarbij kijkt hij niet naar de afkomst van de mensen die hem om hulp vragen.
Jezus’ impact gaat veel verder dan alleen Israël, zo laat Lucas weten. Hij zal misschien liederen gekend hebben als Psalm 96 waarin staat dat alle volken kennis zullen maken met Gods wonderdaden. De hele aarde moet jubelen en God danken volgens dit lied. Waarom, omdat God redt.
Zo vertelt Lucas dat Jezus met zijn missie de hele wereld op het oog en dat wordt al in het evangelie duidelijk. Onder andere door verhalen als deze waarin het geloof van de buitenstaander tot een voorbeeld wordt. De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan is een ander voorbeeld. Later zal Lucas benadrukken dat de boodschap van Jezus zich verspreidt vanuit Jeruzalem, naar Judea en via Samaria naar de uiteinden van de aarde (Handelingen 1). Daar legt hij in zijn verhaal over het leven van Jezus als de basis voor.
Op nog een manier is Jezus een grensganger in dit korte verhaal. Hij laat zich aanspreken door een groep mensen met een huidziekte. Dat klinkt niet zo ernstig, maar had een grote impact in die tijd. Denk maar even terug aan de coronatijd waarin mensen in quarantaine moesten als zij alleen al verdacht werden van de ziekte. Dat betekende Isolatie en afgesloten zijn van alles en iedereen. We kunnen ons nog herinneren hoe beroerd dat was.
Als je in de tijd van de Bijbel aan een besmettelijke huidziekte leed werd je letterlijk en figuurlijk buiten de maatschappij geplaatst. Je mocht het dorp of de stad niet meer in, je moest afstand houden van alles en iedereen en kon dus ook niet meer werken om geld te verdienen. Daarbij was je ook nog eens ritueel onrein, dus de tempel en synagoge waren verboden terrein. Vaak zochten deze mensen elkaar op om elkaar tot steun te zijn en met elkaar te overleven. De enige manier om weer gerehabiliteerd te worden was door aan een priester te laten zien dat je geen zieke plekken meer op je huid had. Dan deed de priester een ritueel waardoor je isolement werd opgeheven.
Maar Jezus ontmoet een groep mensen voor wie die rehabilitatie alleen maar een droom lijkt. Hun leven bevindt zich buiten het dorp, in niemandsland. Daar wordt Jezus geroepen om van betekenis te zijn. Letterlijk, want de groep zieken roept uit alle macht: Jezus, meester, heb medelijden met ons (of eigenlijk, ontferm U over ons). Uit andere verhalen blijkt dat Jezus niet bang is om besmet te worden. Hij durft mensen met een huidzieke aan te raken om hen te genezen. Ook op dit gebied is Jezus een grensganger, iemand die grenzen durft over te steken om de ander te ontmoeten. In dit verhaal staat er alleen maar dat hij ze ziet en vervolgens een opdracht geeft.
Hoe belangrijk dat zien is leerde ik afgelopen weekend van de theoloog Anselm Grün. Afgelopen weekend mocht ik hem ontmoeten. Hij haalde in die ontmoeting een ander genezingsverhaal aan en wees erop hoe vaak er staat dat Jezus de zieke mens ziet. Als Jezus een zieke ziet, dan betekent dat vooral die mens erkent en herkent als mens door God geliefd.
Want hoe vaak wordt er niet over mensen heen gekeken, of zijn ze niet meer dan hun ziekte of handicap? Het raakte me dat Anselm Grün dat benadrukt. Dat het van betekenis is als in en verhaal staat dat Jezus iemand ‘ziet’. Jezus blik geeft de mens die hij ontmoet aanzien: ik mag er zijn en doe ertoe. Dat zegt de blik van Jezus voor iedereen die hij ontmoet, je afkomst of wie je bent maakt niet uit.
Wie weet hoe lang er al langs deze groep mensen met een huidziekte is heen gekeken. Maar Jezus ziet ze staan en zet ze in hun kracht. Hij vraagt namelijk aan ze op om weg te gaan. Ze moeten zich aan de priester laten zien. Dat deed je dus alleen als je genezen was. Toch vraagt Jezus deze 10 mensen op te weg gaan voor de eerste tekenen van een genezing er zijn. Dat is een hele grote stap, die veel vertrouwen vraagt. Dat is misschien wel precies wat geloven is: op weg gaan zonder zeker te zijn van de uitkomst, maar wel in vertrouwen.
Ze gaan, alle tien, en worden allemaal genezen. Door op weg te durven gaan.
Dan vervolgens begint het tweede deel van het verhaal. Een verwarrend deel, want ontmoeten we hier een jaloerse Jezus die uit is op zijn eigen eer en aanzien? Waarom reageert Jezus op deze manier als er maar één van de tien terug komt?
Het is eigenlijk wel heel goed te begrijpen dat de 9 anderen er niet aan denken terug te komen. Zij kunnen weer opnieuw beginnen met leven. Ze kunnen naar huis toe, naar hun familie. Waarom zouden ze daar mee wachten door eerst terug te gaan naar Jezus? Wie weet zijn ze wel naar de tempel of synagoge gegaan om hun dank te bewijzen.
De Naardense Bijbel vertaalt vers 15 als volgt: ‘Maar: een van hen ziet dat hij is geheeld en keert terug, met grote stem God verheerlijkend.’
De ene, de buitenstaander in de groep buitenstaanders, die ziet niet alleen dat hij genezen is, maar voelt dat hij geheeld is. Dat lijkt nog een laag dieper te raken dan het feit dat hij van zijn huidziekte af is. Heling heeft te maken met heel worden, je weer een mens uit één stuk voelen. Je kan genezen worden van iets zonder dat je voelt dat je geheeld bent. Geheeld zijn heeft met veel meer te maken dan alleen fysiek je beter voelen. Dat is een zaak van de ziel, de bodem van je bestaan waarop je mag voelen dat God onvoorwaardelijk van je houdt.
De ene man, de Samaritaan voelt dat hij niet alleen fysiek genezen is, maar veel meer dan dat. Hij is geheeld, hij is een ander mens, want de ziekte en zijn ontmoeting met Jezus zullen hem veranderd hebben. Dat is wellicht begonnen met die blik van Jezus waarin deze mens zich gezien en erkend voelde. Via de blik en de erkenning van Jezus, voelt deze Samaritaan, dat de blik van God zelf op hem rust. Dat roept bij hem zoveel dankbaarheid op dat hij God al uitgebreid prijst, zelfs nog voor hij bij Jezus terug is.
Juist door een grensganger te zijn kan Jezus de uitgestoten, buitengesloten en vernederde mensen bereiken en hun levens veranderen. Op vele manieren meer is Hij dat geweest. Ook in zijn trouw tot in de dood is Jezus een grensganger geweest, waarin Hij de grens overging van wat menselijk gezien te dragen is. Dat alles om ons voorbij genezing, heelheid en redding te bieden.
Jezus teleurgesteld reactie heeft er misschien wel mee te maken dat hij de andere negen ook deze ervaring had gegund. De ervaring die, voorbij aan de genezing, je brengt bij het geheeld zijn. Het gevoel dat je als mens, met al je breuken en beperkingen, in Gods ogen ertoe doet en gezien mag worden.
Voor Lucas een boodschap die de wereld over moet en waarvoor het dus nodig is dat Jezus een grensganger is. Juist daar op de grens en er voorbij verandert zijn blik en zijn oproep tot geloof en vertrouwen het leven van mensen.
De vraag die voor nu rest is wat het voor ons betekent dat Jezus een grensganger is. Waartoe motiveert Hij ons of daagt hij ons uit? In onze tijd met alle grenzen die weer dicht gaan, een hele relevante vraag. Maar het kan ook in ons persoonlijke leven een vraag zijn, want iedereen stuit wel eens op innerlijke grenzen. Waar is Jezus als grensganger actief in ons leven en in onze tijd?
Een vraag om de week mee in te gaan. Omdat voorbij de grenzen Gods genezing, heelheid en redding op ons en op de wereld ligt te wachten.
Amen
