10 juni 2018
Gemeente, lieve mensen,
Het leven kan soms heel verwarrend zijn niet waar?
Het ene moment ben je helemaal blij en gelukkig en het andere moment kan je wereld helemaal instorten.
Er zijn mooie momenten, maar ook moeilijk of hele uitdagende gebeurtenissen.
Het leven kan echt uit uitersten bestaan. Van heel positief tot heel negatief.
Het is soms niet makkelijk om daar goed mee om te gaan en het allemaal te verwerken.
De afgelopen maanden was er een programma op tv, genaamd True selfie. Een selfie maken kennen de meeste wel niet waar? Je maakt een foto van jezelf met je mobiel, bijvoorbeeld op vakantie, op school of waar dan ook. Meestal zorg je ervoor dat je er goed en stralend op staat. Andere foto’s wis je snel. Dit programma ging over 8 jongeren die depressief waren. Ze gingen met elkaar in gesprek, maar filmden daarnaast hun dagen en vertelden hoe ze zich voelden. Je zag hen op de mooie momenten, maar juist ook als ze huilend in bed lagen. Vandaar ook de programmatitel, true selfie: dit ben ik ook.
Ik werd daar geraakt door hoe ingewikkeld het leven voor deze jongeren was. Hoe ze worstelden met zichzelf, met wat er van hen verwacht werd, maar vooral met wat zij dachten hoe de wereld hen zag en van hen verwachtte. Zo is er een scene waarin Lars, een jongen van 18, met twee vrienden naar een groot concert in de Ziggodome gaat. Hij is helemaal blij en opgewonden, heeft er lang naar uitgekeken. Vervolgens voelt hij zich zo rot dat hij zich het hele concert verstopt op het toilet.
Zo rot kan je je voelen. Zo verwarrend kunnen je gevoelens en gedachten zijn. Niet alleen als tiener, maar ook als volwassene. Ik vond het heel dapper dat zij zo’n eerlijk beeld van zichzelf durfden te laten zien. Vooral omdat er veel meer tieners en volwassenen zijn die met dit soort gevoelens en problemen worstelen.
Het is misschien niet voor niets dat Prediker zijn opsomming over de tijden die je kan tegenkomen zo door elkaar husselt. Steeds staan twee uitersten tegenover elkaar. Twee zaken die niet tegelijkertijd kunnen plaatsvinden:
Omhelzen staat tegenover afstoten
Geboren worden tegenover sterven
Dansen tegenover rouwen
Weg gooien tegenover bewaren
Soms wordt het positieve eerst genoemd en een andere keer het negatieve. Het staat door elkaar, zoals het leven een afwisseling is van beiden. Het is het meest beroemde gedeelte van het boek Prediker, waarschijnlijk omdat veel mensen zich er in herkennen.
In vers 11 trekt Prediker dan vervolgens de conclusie: ‘God heeft alles wat er is de goede plaats in de tijd gegeven, en ook heeft hij de mens inzicht in de tijd gegeven. Toch kan de mens het werk van God niet van begin tot eind doorgronden.’ Vrij vertaald: God zal zijn werk vast goed hebben gedaan, maar wij snappen er niets van.
Als mens proberen wij orde aan te brengen in de dingen die ons overkomen. We proberen er een verklaring voor te vinden: dit gebeurt omdat….. Zo proberen we alles in een systeem te zetten, zodat we begrijpen waarom iets gebeurt. Als het even kan proberen we God ook nog in dat systeem te passen.
Een theoloog genaamd Van Ruler heeft echter ooit eens gezegd: ‘de wereld is niet redelijk en ook niet zedelijk’. Of te wel de wereld is niet logisch en al helemaal niet gericht op het goede en beste voor iedereen. De tijden van het leven vallen niet in een systeem te vatten. Dat is eigenlijk dezelfde conclusie als die Prediker trekt met zijn uitspraak dat alles ‘lucht en leegte is en najagen van wind’. Hij verbindt er dus een voor de Bijbel aardig gewaagde conclusie aan dat we als mens nooit helemaal zullen snappen waarom iets gebeurt en wat Gods rol daarin is.
Daar kunnen we het mee eens zijn of niet. Het kan een opluchting zijn dat er in de Bijbel een boek is met ruimte voor onbeantwoorde vragen en Gods rol in het geheel van het wereldgebeuren. Dat niet alles gelijk dichtgestopt wordt met goed bedoelde antwoorden. Aan de andere kant kan het beeld dat Prediker schetst van God botst met ons eigen beeld van God. Mijn ervaring is dat je Prediker of helemaal geweldig vindt of er niets mee kunt.
Wat je ook van hem vindt, toch is het de moeite waard om te luisteren naar de levensles die hij ons wil meegeven. Zijn conclusie is dat de mens dus niets zal snappen van het grote geheel, maar dat we de opdracht hebben om het goede te zien in het leven. ‘Het beste dat een mens kan doen is blij te zijn en van het leven te genieten. Want wanneer hij eet en drinkt, en genet van al het goede dat hij met al zijn inzet bereikt heeft, is dat een geschenk van God’ zo is zijn aanbeveling. De kleine, alledaagse dingen als genieten van je eten en drinken geven zin aan je leven volgens Prediker.
Dat is een levensles die na al die duizenden jaren nog steeds de moeite waard is om te horen. Ik was laatst op een conferentie waar iemand sprak over deze tijd en waarom mensen zo onrustig zijn. Zijn analyse was dat dit kwam omdat we afgeleerd hebben om dankbaar te zijn. We zijn voortdurend bezig met de dingen die zich aan de horizon bevinden, als ik dit bereikt heb, als ik mijn diploma heb, als ik die reis gemaakt heb, als ik toch eens rijk was dan….. Maar als we dat doel bereikt hebben is er weer iets nieuws dat we willen, moeten of nastreven. Doordat we zo onze blik op de horizon gericht houden, vergeten we om ons heen te kijken naar wat er hier en nu om ons heen is. Dat maakt ons eigenlijk tot hele vervelende en ontevreden mensen, want alleen verderop is het leven goed en niet hier en nu.
Er is een oud Joods verhaal en dat gaat als volgt:
Een rabbi vroeg eens aan zijn leerlingen wat de belangrijkste vraag van God in het oordeel over het mensenleven zal zijn. Vanzelf noemden zijn leerlingen het kennen en doen van de Tora. Nee, zei de rabbi, de belangrijkste vraag zal zijn of u wel genoeg genoten hebt van wat God u gaf!
De opdracht die Prediker ons meegeeft is om in het verwarrende leven van alle dag, waar vaak geen touw aan vast te knopen is, het goede te blijven zien. De dingen te zien waar we dankbaar voor zijn. Dat zijn vaak niet de dingen die we zelf bereiken, maar het zijn juist de dingen die we van anderen ontvangen. Dat zijn de dingen die je gelukkig maken, waardoor je je rijk gaat voelen. In die kleine dingen kunnen we misschien wel meer van God ontdekken dan in de grote.
Dat kost ons dus wel moeite. Doordat onze blik zo op de horizon gericht is, moeten we onszelf dwingen om dichter bij onszelf en ons leven nu te gaan kijken. Een vriendin van mij dwingt zichzelf daar bijvoorbeeld toe door op facebook regelmatig een berichtje te plaatsen onder de titel #alledagendankbaar. Daar schrijft ze geen grote dingen, maar juist hele kleine als een mooie fietstocht naar haar werk, een leuke lunch met collega’s of een bosje bloemen dat ze kreeg. Zo dwingt ze zichzelf die dankpuntjes te zoeken.
Iets dergelijks was afgelopen week in het nieuws bij onze Zuiderburen. Daar vond afgelopen week de Mangorevolutie plaats. Een journalist was op bezoek bij een ernstig zieke vrouw. Toen zij vroeg waar die vrouw naar verlangde zei ze: een mango. De dag erop was de journalist terug met een mango voor deze vrouw. Een simpel, maar zeer gewaardeerd gebaar. Het heeft in België en daarbuiten een discussie op gang gebracht over de kleine dingen die je kan doen om iemand zich even beter te laten voelen. Het heeft geleid tot vele ‘mangomomentjes’.
Dan gaat het dus niet alleen om het goede doen, maar wat mij betreft ook om het goede ontvangen. Dit zijn de dingen die we moeten durven ontvangen. We kunnen blij worden van een goed gesprek, een mooie wandeling, een goed cijfer, een complimentje of noem maar op. We moeten het alleen wel willen zien en er niet snel aan voorbij gaan.
Dat is de kunst van dankbaar zijn. En net als met alle andere kunsten kost het moeite en oefening om dit gaan te beheersen. Maar het is wel de moeite waard, want als de kunst van dankbaar zijn beheerst, dan ben je misschien niet rijk, maar dan voel je je wel rijk.
Amen
