1ste schriftlezing Mattheus 13:31-35 + 44-52

Gemeente van Jezus Christus,

Nu we toch nog een beetje in de kennismakingsfase zitten, zal ik nog iets over mezelf onthullen. En dat is dat ik erg van kringloopwinkels en rommelmarkten hou. Het is zelfs zo erg geweest dat ik, toen ik in Amsterdam woonde, een klein appartementje had dat helemaal de jaren 60/70 ademde. Ik had vintage behang op de muren met grote oranje, witte en rode bloemen op een bruine achtergrond. De meeste meubels stamden uit die tijd, en thee kreeg je van mij uit een oud kopje. Ik had zelfs twee foto’s van mijn ouders uit die tijd in de kast staan, iets waar ze zelf wat minder blij mee waren, maargoed, het paste wel.

Zo erg is het tegenwoordig niet meer in ons huis, maar nog steeds is er veel te vinden dat uit een kringloopwinkel of van marktplaats komt.
Ik hou ervan om er over een rommelmarkt te struinen en precies dat ene te vinden wat misschien wel oud en tweedehands is, maar wat ik prachtig vind. Ik heb uiteraard de nieuwe kringloop in Weesp al bezocht.

Van oude dingen weer nieuwe dingen maken, of er iets nieuws in zien, dat vind ik een soort sport.
Bijvoorbeeld deze tas, waarvan al veel mensen hebben gedacht dat ik mijn eigen deken meenam op bezoek. Maar het komt uit een kringloopwinkel in Amersfoort waar men van oude dingen nieuwe dingen maakt, zoals van deze oude deken een nieuwe tas.

In het gedeelte van Mattheus dat we net gehoord hebben, vergelijkt Jezus leerlingen van het koninkrijk met huismeesters die uit hun voorraadkamers nieuwe en oude dingen tevoorschijn halen. Waarmee Jezus aangeeft dat hij wel iets nieuws zegt, maar niet voor het eerst in de geschiedenis. Hij bouwt voort op wat al door de profeten werd verkondigd.
Hij zal opdiepen, bekendmaken wat sinds de grondvesting van de wereld verborgen was.
Alsof je uit een kringloop dat ene opdiept wat nog steeds van waarde is, het oppoetst en weer een plekje geeft.

‘Ik zal bekend maken wat sinds de grondvesting van de wereld verborgen was’, zegt Jezus.
Blijkbaar is het geheim van het koninkrijk verborgen voor het blote oog. En zijn er sinds de schepping geheimen verborgen die mensen telkens proberen op te diepen.
Jezus kwam op aarde om dat te doen. En daarom vertelt hij gelijkenissen.

Als een geheim, zo voelt het soms om te geloven. Het is zo vaak verborgen voor onze ogen. Het waarom van grote vragen, wie God is, en wat wij hier op aarde doen, we vinden daar vaak geen eenduidig antwoord op.
Dat koninkrijk van u, weet u wel, wordt dat nog wat? Is een bekende dichtregel van Gerard Reve. En waarschijnlijk wel een herkenbare vraag.

En toch hebben wij in ons een sterk vermoeden van dat koninkrijk. Zijn we er nieuwsgierig naar en blijven we die zoektocht ernaar ondernemen. Tenminste, dat vermoed ik, want anders waren we hier niet vandaag of zat u thuis niet mee te kijken.

Jezus geeft ons inzicht in dat koninkrijk, en hij doet dat met gelijkenissen, met kleine inkijkjes eigenlijk. We hebben er vanmorgen maar liefst 5 gehoord! Soms geeft Jezus een uitleg bij een gelijkenis, maar vandaag krijgen we er 5 zonder uitleg.

5 korte gelijkenissen die ons iets vertellen over dat koninkrijk. In plaats van ons te focussen op 1 van de gelijkenissen zetten we ze vandaag op een rij om te zien wat we daaruit kunnen afleiden over het koninkrijk. Ik gebruik daar vandaag de beamer bij want het is anders wel veel is om 5 gelijkenissen uit elkaar te houden:
We lopen ze even langs:

SLIDE1
1. Het koninkrijk is als een mosterdzaadje. Iemand nam het mee, stopte het in de grond en het werd een grote plant met plaats voor alle vogels.
2. Het koninkrijk is als zuurdesem. Een vrouw mengde het zuurdesem met gewoon meel en het had een enorm effect, dat niet meer te herleiden was tot het zuurdesem. Het brood wordt tenslotte één geheel.
3. Het koninkrijk is als een schat, verborgen in de akker. Door toeval wordt het ontdekt en de vinder verkoopt alles wat hij heeft om die akker met schat te kunnen kopen.
4. Het koninkrijk is als een koopman op zoek naar parels. Na een lange zoektocht wordt de kostbaarste parel gevonden en verkoopt de vinder alles wat hij heeft voor die ene parel.
5. Het koninkrijk is als een visnet waarin allerlei soorten vissen worden gevangen en waar de slechte vissen van de goede vissen worden gescheiden.

Als deze gelijkenissen ons iets vertellen over het koninkrijk kunnen we proberen vijf kenmerken van het koninkrijk op een rijtje te zetten. Deze kenmerken vormen nooit het geheel van het koninkrijk, maar vertellen ons wel iets. We lopen ze weer even langs, en nu met de kenmerken erbij:

SLIDE2
1. Mosterdzaadje: Het gaat in het koninkrijk niet om de grootte. Een klein geloof, een kleine daad van geloof, het kleinste vertrouwen, het is genoeg. We vergelijken onszelf vaak met anderen, die heeft zo’n groot geloof, die staat altijd klaar voor anderen, maar ik..
Vergeet niet dat het kleinste zaadje een grote plant kan worden.
We doen het ook snel in ons denken over de kerk, ‘we worden kleiner in aantal, kleiner in invloed in de maatschappij.. vroeger toen…’
Vergeet niet dat het christendom ooit met heel weinig mensen begon, en nu over de hele wereld verspreid is.
2. Zuurdesum: Het koninkrijk is verborgen aanwezig, maar het effect is groot. Het koninkrijk heeft effect in ons, het gaat in ons DNA zitten, zonder dat we dat altijd precies terug kunnen herleiden tot een bepaald begin. God wil in ons aanwezig zijn om ons te laten groeien en boven onszelf en de dagelijkse zorgen uit te laten stijgen. En ook om ons heen kan dat koninkrijk zomaar gemixt zijn zonder dat we het nog terug kunnen herleiden. In de zorg voor de ander, in vertrouwen in elkaar. Op klein en groot niveau.
3. Verborgen schat: Het koninkrijk is verborgen maar kan bij toeval ontdekt worden en die ontdekking geeft grote vreugde. Zomaar, onverwachts, kan ons iets van de hemel toevallen op een manier en een plek die wij niet hadden kunnen bedenken. Als iemand een glimp opvangt van God. En dat levert zo’n groot gevoel van vreugde op dat je alles opgeeft om maar in de buurt van die schat te zijn. Maar let op, het is verborgen, het is blijkbaar niet zomaar aan de oppervlakte te pakken en mee te nemen. Het vraagt graafwerk en het koesteren van dat geheim.
4. Een koopman: Het koninkrijk is de koopman die zoekt. Ik vermoed dat het bij u net als bij mij is, dat ik eigenlijk denk dat de parel het koninkrijk is, maar hier zegt Jezus dat het koninkrijk als de koopman is. Het koninkrijk is dus als iemand die zoekt. Een zoeker ís het koninkrijk. Soms valt het ons bij toeval toe, die schat van boven, maar we kunnen er ook actief naar zoeken. Dat je een vermoeden hebt van de waarde van een leven met God, en dat je op zoek gaat. En als je er dan meer in thuisraakt en ontdekt hoe waardevol het is, verkoop je al het andere wat je ook in je leven had meegenomen en gekocht, omdat die ene parel je alles geeft waar je in je leven naar hebt verlangd. Maar niet de parel, maar de koopman is het koninkrijk.
5.Een visnet: Het koninkrijk is all-inclusive, iedereen hoort erbij, in het net komt iedereen. Wel zal het koninkrijk uiteindelijk een scheiding maken tussen goed en kwaad.
In het koninkrijk wordt in principe geen onderscheid gemaakt tussen mensen. Tussen wie zijn hele leven al weet hoe kostbaar die parel is, of voor wie het allemaal nieuw is. Tussen wie zijn leven op orde heeft en wie elke dag een worsteling vindt. Tussen wie Jezus volgt en wie dat niet zo goed lukt. Aan de tafel van de Heer is tenslotte iedereen welkom.
Iedereen is welkom, maar voor het kwaad is geen plaats. Hoe dat er precies uitziet, wat en wie daar wel of niet onder verstaan wordt, dat is niet aan ons. Maar aan God. Maar op een dag zal er een einde komen aan onze kyrie gebeden om het kwaad te laten stoppen.

Vijf kenmerken die ons vertellen dat het koninkrijk een aanwezige realiteit is maar wel in een verborgen, geheime vorm die makkelijk over het hoofd kan worden gezien. In eerste instantie is het niet indrukwekkend, maar kijk eens wat het uiteindelijk zal worden.

Want naast dat het ons vijf kenmerken heeft opgeleverd, geven deze gelijkenissen ons ook beloften.

Want als deze verhalen ons iets vertellen, is het dit:
Het zaadje zál groeien.
Het gist zál zijn werk doen.
De schat ís verborgen in de akker, en wie het vindt begrijpt de waarde.
De koopman víndt de parel en geeft alles ervoor op.
Iedereen ís welkom en op een dag zál het kwaad gescheiden worden van het goede.

Of je daarin blijft geloven, ook als het koninkrijk van God niet altijd zichtbaar en grijpbaar is, is een uitdaging voor ons allemaal. Het zou zoveel makkelijker zijn om een concreet beeld te aanbidden dan dit verborgene. Er zijn meerdere verhalen in de bijbel die ons vertellen dat mensen dat ook liever doen, ze maken hun eigen beeld of hun eigen voorstelling, of ze lenen wat van anderen die wel een beeld hebben. Maar God toont telkens weer dat dat niet het koninkrijk is. Het koninkrijk is levend, is aanwezig, maar ook altijd verborgen. Het vraagt een commitment aan God, aan de levende God. Niet aan een stenen beeld of gemakkelijke antwoorden.

We zijn altijd geneigd om naar het grote te kijken, de grote vragen te stellen. ‘Kijk dan naar de wereld en je ziet dat het mis gaat.’ ‘Waar is God’? ‘Wanneer komt er een einde aan mijn vragen?’
Maar die vragen zijn te groot en helpen ons vaak niet verder.

Kijk dan naar het koninkrijk, vertrouw erop dat dat kleine zaadje gaat groeien, laat je mixen met gist zodat je kunt groeien, voed je met bijbelverhalen en liederen en de geest, zoek naar het koninkrijk en zie de waarde, wees al zoekende zelf het koninkrijk en laat het je leven zo beïnvloeden dat het de waarde van alledag overstijgt. En vorm dan een gemeenschap waar iedereen welkom is en laat het oordelen over goed en kwaad aan God over.

Wij zijn de eersten niet. Wij zijn de eersten niet die geloven, maar wij zijn ook de eersten niet die dat moeilijk vinden.
Als leerlingen in het koninkrijk van God zijn wij huismeesters. Ook wij kunnen geheimen opdiepen, vertrouwen op de oude woorden van wie ons zijn voorgegaan, het geloof van onze voorouders koesteren en het nieuwe van onze tijd zien, het koninkrijk zoals dat vandaag tot ons komt, nieuwe woorden vinden en het weer doorvertellen alsof het voor het eerst is.

Wij zijn de eersten niet.
Zij die ons voorgingen waren de eersten niet.
Zij die na ons komen zijn de eersten niet.
Wij mogen voortbouwen op wie ons zijn voorgegaan en mogen doorgeven aan wie na ons komen.
Moge het zo zijn,
Amen.

Voor op de beamer:

Vijf gelijkenissen over het koninkrijk:

1. Het koninkrijk is als een mosterdzaadje
2. Het koninkrijk is als zuurdesem
3. Het koninkrijk is als een schat
4. Het koninkrijk is als een koopman op zoek naar parels
5. Het koninkrijk is als een visnet

Hier kunnen we vijf kenmerken uit afleiden:

1. Mosterdzaadje: Het gaat in het koninkrijk niet om de grootte.
2. Zuurdesem: Het koninkrijk is verborgen aanwezig, maar het effect is groot.
3. Verborgen schat: Het koninkrijk is verborgen maar kan bij toeval ontdekt worden en die ontdekking geeft grote vreugde.
4. Koopman: Het koninkrijk is de zoeker zelf.
5. Visnet: Het koninkrijk is all-inclusive, iedereen hoort erbij. Het koninkrijk zal scheiding maken tussen goed en kwaad.