17 april 2016
Lezing uit het evangelie: Johannes 1:1
De mens is door het woord geschapen en met taal begiftigd. De God van Israël heeft een principiële keuze gemaakt door een band met ons aan te gaan, door ons persoonlijk aan te spreken: ‘Ik heb je bij je naam geroepen. Je bent van Mij’ (Jes. 43:1), maar ons tegelijkertijd te vragen: ‘Adam, waar ben je?’ (Genesis 3:9). Hij is geen God die stommetje met ons speelt, maar die ons Zijn woord heeft gegeven om ons daarmee diep te raken en aan het denken te zetten. Houdt men dat unieke Woord van God met zijn scheppende en vernieuwende krachten wel voldoende in ere in een wereld vol zogenaamde communicatie en informatie? Een inflatie van woorden leidt alleen maar tot een devaluatie van woorden die er echt toe doen, waardoor men niet langer tot inzicht komt, laat staan qua karakter verandert.
Vanaf het begin klinkt Zijn woord van heil en trouw, staat God garant voor ons, zijn wij bij God geborgen. Hij onderhoudt een band met ons en wij hebben, in ant-woord daarop, een band met God, door Hem aan te spreken. Door God te zegenen, zoals de dichters van de Psalmen 103 en 118, een goed woord voor Hem te doen. Door met God te spreken, in het gebed. Door God de lof toe te zingen die Hij verdient, via de rijke wereld van kerklied en kerkmuziek, opdat ‘ons bidden en ons zingen tot de hemel door mag dringen’ (lied 314:3).
Aandachtig luisteren, horen en gehoorzaam in praktijk brengen, beluisteren en dankbaar nadenken en nazeggen en daardoor heilzaam veranderen, daar draait het om in een leven dat onder het beslag van Gods Woord ligt. Dankbaar leven uit de rijkdom van het geloof, dat niet uit beelden bestaat, maar uit het gehoor is en via ons zichtbare werkelijkheid wil worden. Dankbaar leven bij een traditie waarvan velen de rijkdom helaas niet ervaren en zeker niet doorgronden. Wat zou Weesp zijn zonder haar oudste en mooiste gebouw, de Grote kerk? Onze voorouders beseften dat een stad zonder een spiritueel centrum als middelpunt tot een verharde samenleving kan verworden in plaats van een cultuur te zijn die verwijst naar Jeruzalem, de stad van de vrede.
Wat een enorm rijke traditie de christelijke traditie vanuit Gods Woord biedt, besef je pas in de loop van je leven, door een leven lang bij de Schrift te leven en liederen tot eer van het levende Woord te zingen. De rijkdom, de reikwijdte van het Woord en de troost van de muziek. Hoe rijk en uniek dat Woord is, besef je pas als je je door Gods Woord uit laat dagen om verder te denken en je je verdiept hebt in literatuur en filosofie. Wat kon het uiteindelijk winnen van de Bijbel, van de Psalmen, de gelijkenissen en Prediker? Geen enkele filosofie, hoe boeiend ook, want ‘niet het begrip, maar het woord maakt het geloof wakker’ (Noordmans, Herschepping, 192). Je komt toch weer bij de Bijbel uit, zoals Gezelle bij zijn oude brevier. De uniciteit van Gods Woord ontdek je pas als je gewonnen geeft aan die unieke boodschap van liefde, goedheid, gebod en gebed en beseft dat het Woord de sleutel is tot een geweldloze, humane samenleving. Die blijde boodschap en dat veranderingsproces zijn te rijk, te veelomvattend om een, twee, drie tot hapklare brokken te kunnen worden verwerkt. Om de reikwijdte en de rijkdom van die boodschap enigszins, na de nodige worstelingen, te kunnen vatten, heb je een leven lang nodig, een leven lang Gods vertrouwde omgang vinden.
Gods Woord is als heilzaam beginsel DE dragende grond en inspiratiebron voor een goed bestaan. Het Woord leert ons zorgvuldig communiceren, zet ons op het spoor van het pastoraat, waarin van tijd tot tijd dingen worden uitgesproken die buiten die kring van vertrouwelijkheid niet gauw zullen klinken. Gods Woord als troost, dankzij oude vertrouwde woorden en liederen die een leven lang door je heen gaan en je zo vormen.
Om op de juiste wijze met elkaar om te gaan, om een atomaire, vaderloze en gefragmenteerde samenleving te voorkomen, geeft God ons Zijn woorden die mensen veranderen. Alleen op grond van Gods Woord kan men onderscheiden waar het op aan komt in het leven en in de samenleving, weet men waarvoor men wel en voor wie men geen respect moet hebben, ontmaskert men met de moed van het geloof het kwaad van ideologie, corruptie en vriendjespolitiek. Waar Gods bevrijdende Woord niet de zuurdesem van een cultuur is, waar geen sprake is van goede communicatie en van de navolging van Christus, is de alledaagse werkelijkheid onleefbaar hard. Liefdeloosheid is juist wat God vanaf het begin heeft willen uitsluiten door via inspirerende woorden en empathie voor een zorgvuldige wijze van communiceren te zorgen, door in Zijn goede raadgevingen Zijn bedoelingen met ons leven en de samenleving aan te geven, opdat wij onze medemensen geen schade berokkenen.
Alleen de God van Israël maakt ons ver-antwoord-elijk. Gods Woord bewerkt een diepgaand veranderingsproces, als tegenwicht tegen propaganda, fundamentalisme, onverschilligheid, oppervlakkigheid en nihilisme. Het belang van de veranderingen, die dankzij God en Zijn geboden in Europa tot stand zijn gekomen, kunnen wij niet hoog genoeg inschatten. Waar die hoognodige mentaliteitsverandering niet heeft plaatsgevonden, waar Gods geboden en daardoor mensen met voeten getreden worden en men zich niet verantwoordelijk voelt voor het welzijn van anderen, zijn liefdeloosheid, haat en geweld alledaagse verschijnselen. Waar naastenliefde een onbekend fenomeen is, heeft dat geweldige schadelijke gevolgen. Waar troost, naastenliefde, verantwoordelijkheidsgevoel en vrijwilligerswerk geen alledaagse werkelijkheid zijn, is van een goed functionerende samenleving geen sprake. Hoe graag wij dat ook anders zouden willen zien, vaak duurt het helaas vele generaties voordat eindelijk veranderingen ten goede optreden. Verantwoordelijkheid dragen voor anderen en diakonaal handelen zijn lang niet overal vanzelfsprekend waar men het unieke karakter van Gods volk Israël niet als gezaghebbend en inspirerend erkent.
Alleen de profeten leren ons dat je niet kunt zwijgen als je spreken moet. Alleen de Thora leert ons hoe we de tirannie kunnen verdrijven die een mens diepe trauma’s bezorgt. Gods unieke, bevrijdende Woord als hecht fundament onder een goed leven, een gezegend bestaan in een menswaardige samenleving. Voor dat alles kunnen wij de Heer der heren alleen maar diep dankbaar zijn. Daarom geven wij deze rijke traditie dankbaar door aan het volgende geslacht. Dankbaar onversaagd doorgaan met uit God te leven, ook als de kerk met straffe tegenwind heeft te maken. Alleen waar men in Oost-Europa gewoon doorging met kerk-zijn lag na 1989 het fundament voor een nieuw vervolg. Het geheim van het geloof schuilt in volhouden, hopen en vertrouwen. Daarom dankbaar hier in deze prachtige kerk, ondersteund door een fraai orgel, de lof Gods blijven zingen. Dankbaar als gemeente de nodige verantwoordelijkheden dragen, met heel veel vrijwilligers, tot heil van de samenleving in Weesp en Driemond en ver daarbuiten. Kerk ben je immers voor de stad, ja meer nog, voor de wereld, opdat onze naaste dichtbij en veraf mag weten: ik ben Gods geliefd kind, geen verschoppeling, maar geborgen bij de Eeuwige, geprezen zij zijn Naam.
Wij zijn God zij dank niet zomaar in de wereld gegooid, zoals existentialisten denken, maar mens geworden om een taak, een missie te vervullen, tot heil van velen. Dat doen wij gedragen en geïnspireerd door die unieke woorden die wij via Israël van God hebben ontvangen. Geïnspireerd door Zijn Woord kunnen wij, gedragen door Gods zegen en omgeven door Gods goedheid, vrij en dankbaar leven, vlakbij en ver weg, om in navolging van Christus met heel ons bestaan met hart en ziel medemensen tot zegen te zijn. Amen.
