4 september 2016
Gemeente van onze Heer Jezus Christus,
Eind juni liep ik in Utrecht over het Jaarbeursplein. Het is daar één grote bouwput en door een parcours van allerlei afzettingen word je richting station geleid. Je moet soms even omlopen, maar je komt er wel. Meestal is het niet zo’n vrolijke omgeving, zo’n bouwplaats en ’s avonds kan het je een onveilig gevoel geven. Iemand, ik heb geen idee wie, heeft plantenbakken bevestigd aan de hekken. Misschien een bouwvakker met groene vingers, een gemeenteambtenaar die iets meer groen in haar stad wilde, of wildtuinierders, wie zal het zeggen. Met die plantenbakken wordt het direct een stuk vrolijker, althans zo werkt het bij mij, ik word er vrolijk van. De grauwheid van beton en staal krijgt kleur, en daarmee leven. Iemand heeft hier gekozen voor leven en levendigheid!
Het is een verhaal van ruim een jaar geleden. Ik ben er nog steeds van onder de indruk. Zijn naam is Mouaz al-Balkhi. Hij verliet zijn land en bereikte via allerlei omwegen de Noordzee kust. Hij wilde in een wetsuit naar Engeland zwemmen, hij vond de dood op het strand van Texel en werd daar aanvankelijk zonder naam begraven. Maanden later, na volhardend speurwerk, werd duidelijk wie hij was, hoe hij heette en wat zijn verhaal was. Hij maakte deze keuze voor het leven, omdat er in zijn land van herkomst, Syrie, geen leven mogelijk is. Hij was de eerste niet, en ook niet de laatste. Deze week weer zijn op één dag 6500 mensen uit zee opgevist, in hun keuze voor het leven.
Keuzes van heel verschillende aard: je dagelijkse leefomgeving opfleuren met wat bloemetjes, tot keuze voor het leven, met de moed der wanhoop – en dat loopt het zo tragisch af.
Nu weet ik wel: dagelijks maken we keuzes die te maken hebben met de gewone praktische dingen: welk soort broodbeleg, wat voor kleren trek je aan? Maar ook keuzes die je leven voor een belangrijk deel bepalen: opleiding of partner bijvoorbeeld. Hoe kies je dan? De één slaapt er een nachtje over, de ander maakt een lijstje met voordelen en nadelen. Nog een ander weet in ieder geval wat hij niet wil, en komt door afstrepen tot een keuze. En een vierde doet het op intuïtie.
Vandaag helpen Mozes en Jezus bij monde van de evangelist Lucas ons bij onze keuzes. Mozes houdt aan het einde van zijn leven, op de grens van het land van een belofte een lange toespraak. Hij roept daarin de geschiedenis van de uittocht uit Egypte en de doortocht door de woestijn nog eens in herinnering. Hij vertelt het volk over het verbond, de relatie van God met zijn volk, in liefde geworteld, en de afspraken die daarbij horen. Geboden, bepalingen, wetten, opdat het goed met u zal gaan, in het land van de belofte. Mozes roept het verzamelde volk op te kiezen, niet half/half, beetje lauwbakken van ‘laten we ’t maar proberen, kieken wat ’t wordt’. Het is, zo zegt Mozes, een keuze tussen voorspoed en tegenspoed, tussen leven en dood (Dt. 30:15). Een keuze tussen de geboden van God onderhouden of God de rug toekeren en knielen voor andere goden. Ja of nee, aan of uit, duidelijker kunnen we ’t niet krijgen. Wie moeten er kiezen? In de situatie van Mozes is dat het volk. De mens moet zelf kiezen. Hij krijgt de opties goed uitgelegd, het is geen sprong in het duister. De vraag is: durf je te kiezen voor het leven, leven in liefde en trouw aan deze God? In de situatie van het volk Israel onderweg was er altijd die verleiding van toen, daar in Egypte, de spreekwoordelijke vleespotten. Het was er niet goed – het was een slavenbestaan, maar het leven was er wel zeker en duidelijk. Je wist waar je aan toe was. Je bewoog je binnen de kaders die iedereen hanteerde en wat van je verwacht werd.
Staan wij voor vergelijkbare keuzes, met dezelfde radicaliteit? Kiezen voor het leven, om te dúrven leven, buiten de gebaande paden gaan, en aangesproken worden omdat je iets doet wat zo niet hoort….
We hoorden wat Jezus van ons vraagt. ‘Wie mij volgt, maar niet breekt met zijn vader en moeder, vrouw en kinderen, broers en zusters, kan mijn leerling niet zijn’ (Lucas 14:26) Wellicht herinneren sommigen van u hoe het in de vorige vertaling staat: wie zijn familie niet haat, kan mijn leerling niet zijn. Jezus zet hier niet aan tot haat, of een vorm van masochisme. Hij wil dat je prioriteiten stelt, dat je kiest. De nieuwe verhoudingen van het Koninkrijk van God waar Jezus voor gaat en voor staat, vragen een volledig commitment, dat is het ene nodige waarnaar zo vaak gevraagd is in het evangelie. Dus, zorg ervoor dat je je ziel en zaligheid niet legt in huis en haard, dat je jezelf niet verkoopt aan geld en bezit. Zorg dat daar niet je prioriteiten liggen, dat het niet al je aandacht opeist. Want al te makkelijk sluit je je dan af voor de dingen waar het écht om gaat op de reis van de navolging. Wat? Mag ik dan niet getrouwd zijn en familie hebben, is bezit iets vies? Zo is het evangelie niet! Duidelijk moet zijn dat volgeling van Jezus zijn geen vrijblijvende hobby is. Je moet er wel even voor gaan zitten om na te denken of je wel wil, of je ècht bereid bent.
Dag Hammerskjøld, secretaris-generaal van de Verenigde Naties schreef het volgende:
“Ik weet niet wie – of wat – de vraag stelde. Ik weet niet wanneer zij gesteld werd. Ik herinner me niet dat ik antwoordde. Maar eens zei ik JA, tegen iemand – of iets. Vanaf dat moment heb ik de zekerheid dat het leven zinvol is en dat mijn leven, in onderwerping, een doel heeft.”
Na zijn dood – hij kwam om in 1961 bij een vermeend vliegtuigongeluk boven het huidige Zambia, werd zijn dagboek openbaar met onder meer dit citaat. Hammerskjøld leeft vanuit deze overgave. Hij vertrouwt op God die in de liefde van de mens Jezus concreet en zichtbaar wordt. Hier orienteert hij zich op, in zijn leven en in zijn werk. Daarin inspireert hij mij. Mens, durf te leven, Jezus achterna, kies voor het leven, kies voor de liefde.
Ja maar, ik weet het. Er valt niet altijd te kiezen, soms gebeuren er dingen in je leven die je liever niet wilt, en waar je in ieder geval niet voor gekozen hebt.
Van de week hoorde ik in de auto het verhaal van Mees. Hij was 1½ jaar toen in zijn bil een kankergezwel ontdekt werd. De 1e behandeling was succesvol, maar de kanker komt terug, en hij overlijdt als hij 4 jaar oud is. In deze situatie van verdriet weten de ouders zó met de kleine Mees te leven dat hij mens blijft, en niet object wordt van allerlei protocollen. Hun verhaal was een pleidooi voor meer tijd en oog voor de belevingswereld van het kind. Ik was onder de indruk hoe deze ouders bleven kiezen voor leven met kwaliteit, met de beste kwaliteit die er maar is: liefde.
Wat is je orientatie bij je keuzes? Hier op deze plek orienteren we ons op het woord van God. Dat ons uitnodigt, oproept en uitdaagt :Mens, durf te leven, Jezus achterna, kies voor het leven in Gods naam, opdat het je goed mag gaan.
Amen
