14 augustus 2016
Lieve gemeente,
Ik maak me zorgen.
Net terug van vakantie vlogen de nieuwsberichten
me al weer om de oren.
Een vrachtwagen reed in op een menigte.
Een priester werd vermoord.
Een ziekenhuis werd opgeblazen.
Ik kan doorgaan maar ik doe het niet.
Ik hoorde de Paus zeggen:
de wereld is in oorlog. En als ik het over oorlog heb,
bedoel ik niet een oorlog van religies. Maar een oorlog
om het overheersen van anderen.
Ik was blij met deze uitspraak van een religieus leider,
omdat we ons niet moeten blindstaren
op de vorm waarin de terreur gegoten wordt,
hoe gruwelijk die vorm ook is.
En dat we niet als religies tegenover elkaar komen te staan.
Religie is niet an sich goed of fout.
Het gaat er om hoe mensen
er mee omgaan.
Ja, vandaag is het IS.
Maar is de wereld ooit zonder oorlog geweest?
Oorlogen wakkeren andere conflicten aan.
Situaties zijn altijd complexer
dan een paar verklaringen.
En hoe kun je niet verbitterd raken als
alles je ineens wordt afgenomen,
je huis, je baan, je familie.
Hoe kun je gezond opgroeien,
als je als kind al wordt gedwongen om mee
te vechten?
En hoe kun je weten wat vrijheid is als
het je nooit is verteld of gegeven of voorgeleefd?
Iets komt nooit zomaar uit het niets.
Angstige mensen geven angst door.
Dat zeg ik niet als vergoelijking van de daden.
Die kunnen niet rechtgesproken worden.
En wat ik vertel is ook geen algehele verklaring voor het waarom.
Ik hoorde iemand deze week zeggen
dat onder elke vorm van geweld een vorm van hulpeloosheid zit.
Dat elke vorm van geweld een schreeuw is
van iemand die zich hulpeloos voelt.
En dat onder elke vorm van beheersing iemand zit die bang is.
Soms is angst terecht.
Als je een heel druk kruispunt hebt, met dagelijks
honderden auto’s die elkaar moeten passeren in de haast,
dan is het terecht om te vrezen dat er ongelukken gebeuren,
en dan is het misschien verstandig om een stoplicht in te stellen,
zodat het veiliger wordt om het kruispunt over te steken.
Maar sommige angsten zitten dieper.
Iedereen is weleens ernstig gekwetst door iemand.
In ons allemaal zit de angst dat iemand ons weer pijn zal doen.
Iedereen heeft weleens het gevoel gehad niet gezien of gehoord te worden.
In ons allemaal zit de angst dat weer iemand over ons heen zal lopen.
Deze angsten zijn niet minder reeel,
maar wel gevaarlijker wanneer we ons er niet van bewust zijn
en worden doorgaans sterker naarmate de wereld om ons heen
onbeheersbaarder wordt.
En de neiging om controle uit te oefenen wordt ook groter.
Wij allemaal hebben dingen waarbij we ons veilig voelen.
We kunnen van onze partner vragen
om trouw te zijn.
Dat is fijn in een relatie. Het biedt een veilige basis om
intimiteit uit te wisselen.
We kunnen misschien zelfs vragen of hij of zij niet
te veel wil kijken naar anderen als we daarbij zijn.
Maar het is ook goed om te kijken
naar waaróm we ons daar niet veilig bij voelen.
Zijn we bang dat we niet mooi genoeg zijn?
Of verlaten zullen worden?
Als angst regeert is er een kans
dat regels wetten worden,
en wetten inperkingen.
En tegen die tijd zijn we soms kwijt waarom
we een regel in de eerste plaats hadden bedacht.
Vandaag zien we Jezus een vrouw genezen
op sabbat.
De vrouw lijdt al achttien jaar aan een ernstige
geestelijke ziekte en wordt eindelijk bevrijdt van haar
pijn. God zij dank.
Maar een religieuze leider wordt boos:
De sabbat is niet om werk te doen.
De sabbat moet aan God gewijd worden.
Inderdaad de sabbat was er om vrij te zijn.
Om als mens vrij te zijn
om de dag aan god te kunnen geven,
te bidden, te zijn, te ontspannen,
te danken.
Heeft deze vrouw, vraagt Jezus,
niet meer dan ooit recht op deze vrijheid?
En waarom dan niet juist op sabbat?
De boodschap van Jezus is een boodschap van vrijheid.
Vrijheid heeft niets te maken met alles aan je laars lappen
of doen wat je zelf wil.
Iets waar de religieuze leider in het verhaal misschien bang voor is.
Vrijheid heeft te maken met
dat mensen tot hun recht kunnen komen.
Met de mogelijkheid om door regels heen te kunnen kijken
wanneer dat nodig is.
Wanneer heilige vrijheid op het spel staat.
In prediker lazen we:
De wijsheid straalt de mens van het gezicht
en verandert strenge ogen in een milde blik
Mildheid vanuit wijsheid is wat ik wens voor deze wereld.
Voor ons als kerk wens ik dat.
Dat we niet verstrikt raken in regels,
maar blijven kijken door regels heen
naar de vrijheid waarin mensen tot hun recht komen.
Voor ons als mensen,
wanneer we bewust of onbewust anderen onze mening
of ons wereldbeeld opleggen.
Dat we blijven kijken naar ons eigen hart,
wanneer we uit angst of hulpeloosheid een situatie
proberen te beheersen.
Dat we mild mogen zijn naar onszelf en zien dat we
slechts verlangen naar veiligheid.
En ik wens het ook voor hen die misschien
al te ver verdwaald zijn in de wereld
van angst
om nog terug te komen.
Amen
