25 december 2017, Kerstmis
Gemeente, lieve mensen,
In diezelfde woestijn als waar ik de zonsopgang gezien had, ging ik ook in het donker naar buiten om de sterrenhemel te bekijken. Ik had verwacht een overweldigende hoeveelheid sterren te zien. Maar dat viel wel wat tegen. Weet je waarom? Niet heel ver weg van die woestijn ligt Las Vegas. Er wordt daar zoveel licht gebruikt, dat je het zelfs in de woestijn zo’n 150 kilometer verderop nog kan zien
We hoeven niet naar de andere kant van de wereld om mooie lichtshows te zien. In Amsterdam is nu het Amsterdam Light Festival. Kunstenaars proberen deze maanden minder donker te maken door de stad met mooie lichtkunst te versieren.
Maar weet je? Volgens mij kan al het licht in Amsterdam en Las Vegas niet op tegen de lichtshow die de herders hebben gezien. De kunstenares Baukje Exler heeft er deze impressie van geschilderd. Twee kleine figuurtjes in een donkere nacht die opengebroken wordt door een grote, lichte engelfiguur.
(https://www.atelierexler.nl/a-27318559/kerst/k1006-kerstnacht )
Lucas doet er alles aan om dit deel van het kerstverhaal er uit te laten springen. Eerst heeft hij vrij droog verteld hoe Jozef en Maria naar Bethlehem gaan en hoe Jezus daar wordt geboren. Het is eigenlijk een hele kale beschrijven van de hoognodige feiten, weinig romantisch aan.
Maar dan verschuift het beeld naar een aantal herders. Er wordt verteld hoe het nacht is en dat deze herders op hun schapen aan het passen zijn. Je ziet ze zitten bij hun vuurtje in het donker. Goed luisterend of alles goed gaat en of er geen gevaarlijke dieren zijn die hun schapen willen aanvallen. Daarvoor moeten ze vooral goed luisteren, want het is zo donker dat je niets kan zien.
Dan, opeens, is er nog iemand bij hen. Een engel, een vriend van God met een boodschap van God. Dat er zomaar opeens iemand naast hen staat is al wonderlijk genoeg. Maar dat licht, dat licht. Er is een licht gaan schijnen dat met niets te vergelijken is. Zo wit, zo helder, zo puur, zo verblindend in die donkere nacht dat de herders er bang van worden.
Het is niet zomaar een licht dat is gaan schijnen. Het is alsof die nacht de hemel opengaat en God zelf voor even op aarde aanwezig is. Het is de doxa van God die de herders omstraalt die nacht. Doxa is een Grieks woord dat eer, glorie, grootheid, majesteit of lichtglans betekent.
Zoals we van iemand kunnen zeggen dat zij straalt, bijvoorbeeld omdat ze een complimentje heeft gekregen, zo zeggen we van God ook dat hij straalt. God straalt omdat hij zo groot, zo goed en zo vol van liefde is.
Het licht van God schijnt dus niet bij de pasgeboren Jezus. Daar hadden we het misschien verwacht. Maar nee, Gods stralende aanwezigheid is bij de herders. In de woorden die de engel spreekt, omdat God dáár zijn hart blootlegt. Het is de boodschap van de engel die uitlegt aan de herders waarom de hele gewone geboorte van een jongetje voor hen belangrijk is. Niet alleen voor hen, maar voor de hele wereld.
De engel heeft het over de redder die geboren is. De nieuwe koning waar ze al zo lang op wachten. Een koning die een rijk zal brengen waar het er eerlijk aan toe gaat en waarin zij als hele gewone herders ook meetellen. De messias die de nieuwe wereld zal beginnen waar het leven voor iedereen goed is en niet alleen voor een kleine elite.
Maar de engel laat hen ook weten dat die redder er anders uitziet dan ze misschien verwachten. Het is geen grote en sterke held, maar een kleine baby. Ze kunnen hem niet vinden in een mooi paleis in een mooie wieg, maar in een voerbak, midden tussen de dieren. Een eerste teken dat voor Jezus andere dingen belangrijk zijn dan we misschien zouden verwachten.
Om te laten voelen en zien hoe belangrijk deze boodschap is gaat de hemel die nacht nog een beetje verder open. Er komen nog meer engelen die God danken door te zingen:
‘Eer aan God in de hoge,
En op aarde vrede voor alle mensen die hij liefheeft.’
Na dat lied trekt de hemel zich weer terug. Dat overweldigende licht kon niet blijven. Daarvoor was die hemelse lichtshow te groots en verlammend.
Het wordt weer donker om de herders en hun schapen heen. Alsof er niets veranderd is. Het lijkt erop dat God de aarde weer in de steek heeft gelaten. Maar dat is niet helemaal waar. Het is alsof aan de horizon de eerste stralen van een nieuwe dag te zien zijn.
Het verhaal van Jezus’ geboorte is niet een einde, maar het is als het begin van een nieuwe dag. Het gaat niet over God die komt en al zijn macht gebruikt om deze wereld te veranderen, koste wat kost. In sommige situaties had ons dat wel makkelijk geleken. Maar feitelijk had God dan gezegd: ik heb geen vertrouwen meer in jullie, jullie worden ontslagen en ik regel de zaken zelf wel even. We beginnen gewoon helemaal opnieuw. De leiding van een voetbalclub als Ajax kan dat misschien, maar God?
De boodschap van kerst is dat God zoveel van ons houdt, dat hij naar de duisternis en de normaliteit van ons leven komt. Daar, met al het lief en leed wat er kan spelen, houdt Hij het met ons uit. Midden in dat leven wil God het licht laten worden. Dit bestaan, deze wereld is volgens God de moeite waard om te verbeteren en mooi te maken. Het gaat God om ons, om ons geluk, niet om zijn eigen eer.
Dat is wat de herders vinden als zij in de benen komen en op weg gaan in de eerste stralen van die nieuwe dag, gedreven door het licht dat in hen is gaan branden. Zij vinden een gewoon kind dat de wereld heeft veranderd op een manier zoals niemand dat kon verzinnen. Zij zien het begin van een leven, dat nog het nodige mee zal maken.
Kerst is het begin van een verhaal dat verder gaan. Langs de levensdagen van Jezus. Hoe hij in zijn leven ander levens heeft veranderd. Een weg die loopt tot aan het einde van Jezus’ levensweg in Jeruzalem. Tot aan zijn dood en opstandig.
Dit besef kan ons helpen in deze dagen De verwachtingen rond kerst zijn vaak zo hooggespannen dat het niet anders kan of wij worden teleurgesteld. We willen de gezelligheid, de vrede en de liefde allemaal voelen en ervaren. Alsof wij er naar verlangen om voor dat ene moment in het jaar de hemel open te zien gaan.
Met dat verlangen is niets mis. Het laat ons voelen dat er in ons nog een vuurtje brandt van hoop. Hoop dat er naast het vele verdrietige en verontrustende nieuws van het afgelopen jaar ook nog goede dingen zijn en dat het goede uiteindelijk sterker zal zijn dan het kwade.
Zo lang we maar niet verwachten dat alles opeens anders en beter is. Ook voor ons gaat de hemel weer dicht. Misschien gaat hij wel helemaal niet open dit jaar.
Maar toch: ‘Het wordt licht’, dat is de boodschap van deze kerst. Hier zien wij de nieuwe ochtend schemeren. Er is iets nieuws begonnen en wij hebben de stralende woorden daarover gehoord. Die woorden, dat licht heeft een verlangen in ons doen groeien. Het vlammetje dat in ons is gaan branden, mag ons motiveren om, net als de herders, op weg te gaan. Om in het gewone, dagelijkse leven op zoek te gaan naar God die met ons mee gaat. Om zelf als een lichtpuntje te zijn voor wie we tegen komen. Om zelf de hemel open te doen gaan op deze aarde.
Amen
