31 december 2017
Gemeente,
Ik weet niet hoe het met u zit, maar ik voelde me een beetje gespleten de afgelopen dagen. Alsof het jaar net één zondag te kort kwam. Een zondag waarop we met elkaar nog een beetje kunnen nagenieten van de kerst. Van het licht en de hoop die in ons is gaan groeien. Een zondag om even stil te staan en ons te verwonderen over de komst van God naar deze wereld.
Maar dat kan niet, want we zijn gelijk doorgestoomd naar het volgende event: Oudejaarsdag en vanavond het nieuwe jaar in stappen. De dag van oliebollen en conferences. De afgelopen week stond al weer in het teken van de jaaroverzichten. En eerlijk gezegd was daar weinig romantisch aan. De realiteit van het leven is dat het mooie, maar ook moeilijke momenten kent. Terugkijkend op 2017 zullen we dat ook zo ervaren. Er was mooi nieuws en er waren successen. Maar er was ook heel veel verdrietig, tenenkrommend, woede opwekkend en hartverscheurend nieuws.
Ik weet niet hoe u persoonlijk terugkijkt op 2017. Voor sommigen van u zal het een goed jaar zijn geweest, maar voor anderen was het een jaar om snel te vergeten. Dit is zo’n dag om daar even bij stil te staan en een moment te nemen om het jaar af te sluiten.
Zo zwevend tussen romantiek en realiteitszin lezen we vandaag dus een tekst over twee ontmoetingen. We horen over twee oude mensen, Simeon en Hanna, die uitzien naar iets. Ze leven met hoop en verwachting, maar weten niet of en wanneer hun hoop in vervulling zal gaan. Twee oude mensen die op zomaar een dag in de tempel een baby ontmoeten van ruim een maand oud. Nu waren ze vaak in de tempel en kwamen daar dagelijks ouders met hun pasgeboren kind. Maar dit kind was anders. Naar deze ontmoeting hadden ze zo lang uitgekeken.
Hoe veel er ook te vertellen valt over de ontmoeting tussen Jezus en Hanna, hoe bijzonder het is dat Lucas een vrouw als getuige opvoert, vandaag wil ik me vooral concentreren op de ontmoeting tussen Simeon en Jezus. Omdat die ontmoeting misschien wel net zo gespleten is als ik mij de afgelopen dagen voelde.
Eerst wordt ons een hele romantische scene beschreven. We horen hoe Jozef en Maria met Jezus naar de tempel gaan om te doen zoals de wet hen voorschrijft. Dat hoefde niet per se in de tempel, maar omdat Jozef en Maria toch op weg zijn van Bethlehem naar Galilea gaan ze bij de tempel langs. Om daar te offeren en hun zoon toe te wijden aan God.
Vervolgens maken we kennis met Simeon. Hij wordt omschreven als een rechtvaardig en vroom man. Een wijze grijsaard die leeft van hoop. De Heilige Geest is een prominente factor in zijn leven. Die Geest heeft hem verzekerd dat hij niet zal sterven voordat hij de Messias zal zien. In die verwachting slijt hij zijn dagen tot hij op een dag aanvoelt dat hij naar de tempel moet.
Daar in de tempel kruisen deze twee wegen elkaar, die van een oude grijsaard en een kleine baby. Simeon neemt de kleine Jezus in zijn armen, hij ontvangt hem in zijn armen zou je ook kunnen zeggen. Een loflied komt over zijn lippen. Hij dankt God en zingt erover hoe God zijn belofte aan hem heeft vervuld.
‘Ik heb met eigen ogen uw redding gezien God
Uw licht dat is gaan schijnen voor alle volken
De vervulling van uw beloften aan Israël.’
Als een echte profeet ziet Simeon dingen die er nog niet zijn. Hij is door de Geest in staat om Jezus te herkennen als de beloofde messias, als de redder die ook de herders de kerstnacht hebben ontmoet.’ Een redder niet alleen voor Israël, maar voor de hele wereld.
Een mooie ontmoeting die een waardige afsluiting vormt van het kerstevangelie. Van de goede boodschap die daar gehoord werd.
Maar het verhaal gaat verder. De blik heeft zich even versmald tot de ontmoeting van Simeon met Jezus, tot wat er tussen hen en tussen Simeon en God gebeurt. Maar nu komen Jozef en Maria in beeld. Ze zijn verbaasd zo schrijft Lucas en dat kan ik me wel voorstellen. Ik zou ook verbaasd zijn als ik naar de tempel zou komen om mijn plichten te doen en dan getuige zou worden van een man die de hoop in zijn leven vervuld ziet bij het zien van mijn zoon. Maria had al veel wonderlijke dingen gezien en gehoord over haar zoon, maar de woorden van Simeon komen daar nog eens bovenop.
Alsof het nog niet genoeg is voegt Simeon er nog wat woorden aan toe. Woorden waarbij de romantische stemming als een blad aan de boom lijkt om te slaan. Opeens klinken er harde en confronterende woorden. Over mensen die door Jezus ten val zullen komen. Simeon noemt Jezus een teken dat betwist wordt. Het gaat over de zielenroerselen van mensen die open en bloot zullen komen te liggen.
Daarin laat Simeon zien dat hij zich kan meten met de grote Oud Testamentische profeten als Jesaja en Elia. Simeon kijkt naar de wereld vanuit Gods perspectief en kan zo zien wat nog niet is. Hij durft het aan om te benoemen waar het schuurt en waar het knelt. Waar Gods goede boodschap botst met de realiteit van het menselijke leven. Want Jezus’ geboorte is niet het einde van een feel good movie. Het is het begin van het verhaal over God die mens is geworden in een dubbelzinnige wereld.
Jezus zal mensen ten val brengen omdat zijn grootste liefde recht en eerlijkheid is, en hij het kwade haat, zoals Psalm 45 dat bezingt. Jezus begint een strijd voor waarheid, zachtmoedigheid en gerechtigheid. Het woord strijd zegt daarbij genoeg. Het is er niet vanzelf, maar kost moeite en inspanning.
Neem bijvoorbeeld het begrip waarheid. Er is denk ik geen jaar geweest waarbij het zo vaak ging over fake-news, nep nieuws. Hoe veel nep nieuws is er rond de verkiezingen niet verspreid. Hoe weet je nu wat je moet geloven? Sowieso was waarheid al een begrip waar we moeite mee hadden, want wat is waarheid als iedereen zijn eigen waarheid heeft? Als sommigen zelfs bereid zijn hun leven te laten voor hun waarheid en in hun dood vele onschuldige anderen mee nemen?
Een andere vertaling vertaalt waarheid met een ‘woord van trouw’. En als het samen neemt met de andere twee woorden, zachtmoedigheid/ nederigheid en recht/rechtvaardigheid, dan voel je aan welke strijd hier aangegaan wordt. Niet de strijd voor het eigen gelijk, maar een strijd voor een eerlijk bestaan voor iedereen. Een strijd tegen alles wat in het donker, in achterkamertjes besloten en afgesproken wordt. Dat wat goed is kan het daglicht verdragen en hoeft niet verstopt te worden.
Het is een uitnodiging om het verhaal verder te lezen. In het evangelie zien we hoe Jezus recht door mensen heen kan kijken en hun achterbaksheid en egoïsme blootlegt. Het levert hem vele vijanden op en zal er toe leiden dat hij wordt vermoord. Maar het stelt Jezus ook in staat om de mensen, die te lijden hebben onder de macht en het geweld van anderen, de ruimte te geven om op te staan en te leven.
Dit is een strijd die nu nog wordt gestreden. Zijn we niet nog steeds op zoek naar leiders die met zachte hand en gedreven door liefde voor anderen op zoek zijn naar dat wat echt is en naar wat eerlijk is? Niet alleen eerlijk voor mijzelf, maar ook eerlijk voor mijn buurman, mijn vrienden of familie en voor al die andere mensen met wie wij samenleven in Weesp en in Nederland?
Het goede nieuws, is juist goed nieuws omdat het soms schuurt en pijn doet. God is mens geworden in een dubbelzinnige wereld, maar dat zegt niet dat hij haar dubbelzinnigheid accepteert en het er bij laat. God is juist de strijd aangegaan met onrecht, ontrouw en met heersers die letterlijk of figuurlijk over lijken gaan. Het evangelie brengt dat soort misstanden aan het licht.
Ja, dat is soms pijnlijk. Soms voor anderen, soms ook voor onszelf. Als wij ons realiseren dat ook wij niet altijd even recht en eerlijk zijn. Misschien hadden wij terugkijkend op 2017 sommige dingen wel anders kunnen of willen doen. Jezus kan ook voor ons een boodschap brengen die we soms liever niet horen.
Toch is dat de kracht van de boodschap van kerst. Dat God midden in dit mensenbestaan is gekomen met alles wat daarbij hoort. Om hier misstanden aan te pakken, recht te doen en mensen te doen opstaan. Om hier krachtige woorden te spreken die niet alleen mooi klinken, maar ook echt wat kunnen veranderen. Het is een goede boodschap de we met ons mee mogen nemen het nieuwe jaar in.
Amen
