28 november 2010
Wij lezen uit het Oude Testament: Micha 2
Evangelielezingen: Mattheüs 24:32-44
Micha schildert geen aangenaam beeld: een samenleving vol machtsmisbruik waarin de maffia is doorgedrongen tot in de hoogste regionen.
Het is al eeuwenlang hetzelfde oude liedje. Men eigent zich langs sluwe wegen onroerend goed toe en onder het mom van privatisering wordt een heel land onder snelle jongens verkwanseld. Wil je een diploma? Dat kunnen we regelen. Zo wordt er van alles en nog wat geritseld. De grenzen tussen legaal en illegaal zijn weggevallen. Regelgeving is immers ouderwets. Marktwerking, dat is het helemaal! Maar wat is marktwerking?
En de gewone man, die heeft het nakijken. Die kan zich dat alles niet permitteren. Wij zijn allemaal gelijk, maar sommigen hebben net even meer macht, meer gore moed en grote zakken.
God kan al dat onrecht niet langer aanzien. Hij ziet hoe zijn volk lijdt onder zoveel ongerechtigheid. Dat ziet Micha ook. Daarom kan hij niet lijdelijk blijven toezien, maar heeft hij het lef om niet langer te zwijgen, het onrecht aan de kaak te stellen en zo medemensen de ogen te openen. Kijk eens wat er gebeurt! Net als Jezus en Bonhoeffer leert Micha ons met Gods ogen, dus vol barmhartigheid, van onderaf, naar de samenleving te kijken. Kijk je door de ogen van arme kwetsbare mensen naar de ogenschijnlijk gewone gang van zaken, dan zie je zoveel meer. Dan zie je alles heel anders. Alleen de God van Israël scherpt zo onze blik. Hij alleen schenkt ons een andere kijk op de alledaagse werkelijkheid. Dat kan je niet genoeg waarderen!
Maar IS er ook waardering, wanneer Micha vertelt dat de belastingbetaler het gelag betaalt voor wat de hoge heren verkeerd hebben gedaan en de handige jongens gewoon grof blijven cashen, alsof er niets gebeurd is? Krijgt Micha bijval, als hij met zijn mensen op zoek is naar een betere samenleving? Vergeet het maar! Men wordt boos op hem, omdat hij gelijk heeft en hij ons wijst op pijnlijke problemen, die je als gewone man toch niet kan veranderen. Woedend reageren mensen dan hun machteloosheid op de onheilsprofeet af. Micha, houd je mond! Want zo is het altijd al gegaan en je kunt er toch niets aan doen. Praat me er niet van! Houd op met dat geprofeteer!
Men wil de waarheid eenvoudigweg niet horen. Men laat zich liever met brood en spelen zand in de ogen strooien, want wat niet leuk is, moeten we niet. Dissidenten zien we als lastpakken en leggen we het zwijgen op, omdat hun analyse te pijnlijk voor ons is.
Hoewel wij profeten de mond snoeren, schrijft God ons niet af. Hij blijft ons troosten. Hij blijft aan onze bevrijding werken. Hij blijft ons verzamelen rondom zijn Woord, omdat Hij weet dat een samenleving zonder profeten, zonder oppositie niet goed kan functioneren. Zonder mensen die ons de ogen openen voor wat er achter de schermen gebeurt, wordt het onrecht alleen maar erger. Zonder mensen die de moed van het geloof hebben om de waarheid te zeggen, verandert er niets ten goede, komt er van Gods ideeën over hoe mensen met elkaar moeten omgaan bar weinig terecht. Zonder bijzondere mensen als Micha ontbreekt de nodige diepgang in een maatschappij, is oppervlakkigheid troef. Willen we DAT dan? Platvloersheid? Ieder voor zich? Is er dan nog wel sprake van cultuur?
Hemel en aarde kunnen vergaan, maar Gods Woord houdt eeuwig stand. God blijft ons confronteren met wat niet goed gaat, of we dat nu pruimen of niet. God blijft ons waarschuwen, of we dat nu leuk vinden of niet.
En als God nou eens zou zwijgen. Zou het er dan beter op worden in de wereld, leuker op worden? Daarom roepen Micha en Jezus ons op waakzaam te zijn, goed op te letten, ACHTER het masker van de werkelijkheid te kijken en kwalijke praktijken te blijven ontmaskeren. Want voordat je het weet nemen slimme jongens je weer te grazen.
Wij kunnen dus niet buiten profeten als Amos en Micha. Wij kunnen dus niet buiten eyeopeners als Johannes de Doper en het Kind dat wij verwachten. Wij kunnen dus niet buiten de kerk, waar het Woord open gaat en daadwerkelijk leeft, wij ons alleen dankzij Gods Woord bezinnen op bepaalde problemen. Dat zijn allemaal factoren die in ONS belang tegengas geven, ons de ogen openen voor de schone schijn van de macht. Vandaar dat zoveel media en politici in Nederland een hekel hebben aan religie en profeten. Dan loop je het unieke geluid van de Zoon van God mis. Of dat in het algemeen belang is, waag ik te betwijfelen. Amen.
