12 juli 2009
Epistellezing: Romeinen 12:9-21
God zoeken via een evenwichtige spiritualiteit betekent: oog hebben voor wat goed is voor een medemens. Ook bij Paulus hangen, als goede Jood, mystiek en ethiek samen. Ook volgens Paulus vindt je God via een medemens, kan de liefde tot God niet buiten de liefde voor de ander om gaan. Daarom zet Paulus, in navolging van Mozes en Jezus, heel principieel in bij de liefde. Is er een beter uitgangspunt denkbaar? Al blijft liefhebben voor velen wel een ideaal waaraan men alleen maar met vallen en opstaan kan tippen. Daarom wordt ons in de Bijbel steeds weer de liefde als normerend voorgehouden, de liefde er als het ware ingehamerd, opdat wij langzamerhand eindelijk leren openstaan voor anderen, eindelijk die ander ten volle leren liefhebben.
Liefhebben gaat niet zonder geduld, niet zonder te volharden. Maar zoveel geduld wordt beloond, werkt iets uit, zowel bij degene die eindeloos liefheeft als bij wie moest veranderen.
In de liefde draait het om het vol blijven houden met de ander, als afspiegeling van Gods trouw aan ons, mensen. Onbaatzuchtige liefde, die de ander centraal stelt, ontstaat niet vanzelf, maar is de vrucht van een vaak moeizaam, levenslang groeiproces van naar elkaar toe groeien. Maar als de harde schil doorbroken wordt, als het inzicht eindelijk daagt, gebeurt er ook wat! Ontroerd zie je dat aan. Dat een mens zo kan veranderen, zo lief kan worden, dat is groots, een klein wondertje. DAAR willen Jezus en Paulus met ons naar toe groeien, opdat er geen verschrikkelijke dingen gebeuren in het samenleven van mensen. Daarom leeft Jezus ons voor wat aandacht hebben voor een ander is: er zijn voor elkaar in goede en kwade dagen, ook als het leven verziekt is geraakt en die ander met de liefde geen raad weet. Liefhebben is volhouden, blijven geloven dat de macht van de liefde alles overwint, ook huwelijksmoeilijkheden, ook tegenslag.
Wie Jezus navolgt ontkomt er niet aan om keuzes te maken. Kiezen voor de liefde is het kwaad afwijzen, mijden, onder alle omstandigheden niet doen wat niet goed is voor een mens. Niet doen wat een mens schade berokkent. Niet doen wat de ander kwetst. Het kwaad de baas blijven door consequent alleen dat te doen wat goed is lukt niet zonder training, lukt niet zonder een vaste overtuiging, lukt niet zonder geloof en hoop. Pedagoog Paulus neemt ons bij de hand en geeft ons als een goede rabbijn Thora, richtlijnen voor een goed leven, opdat het alle mensen wel zal gaan, wij doorkrijgen dat alleen het goede, dat alleen de liefde van blijvende waarde is, waardevast.
Liefhebben begint met de ander beter achten dan jezelf. Liefhebben is de ander de kans geven uit te groeien, door te groeien; jezelf minder belangrijk vinden. Niet jezelf op de voorgrond schuiven, maar een voorbeeld nemen aan een ander die je hoogacht. Tegen de ander opzien en de ander ontzien. Net zo zorgvuldig omgaan met wie God op je weg brengt als met jezelf. Dan kan een ander het niet slecht bij je hebben. Dan ben je voortdurend bedacht op wat de ander nodig heeft om het goed bij je te hebben. Liefde als tweede natuur brengt veel goeds teweeg.
Liefhebben begint, wat je misschien niet zou verwachten, met: bidden voor een ander. De voorbede is het geheim van het leven, de dragende grond van ons bestaan. Wie voor een ander bidt, ziet die ander heel anders, gaat liefdevoller met een ander om. De voorbede is een bron van inspiratie, een bron van ethiek. Denk aan wat Bonhoeffer dankzij de voorbede voor anderen betekende.
Het kwaad in je leven kan je overwinnen door te bidden dat je negatieve eigenschappen, die je allemaal helaas ook hebt, mogen verdwijnen, zodat je een ideaal mens, een mens naar Gods beeld wordt. Bidden dat je alleen doet wat God van ons vraagt: liefdevol leven. Jezelf bijschaven, via het gebed, beseffend dat beschaving een moeizaam proces is, jezelf veranderen niet eenvoudig is. Dat veranderingsproces op grond van de moed van het geloof niet mijden, omdat een betere wereld bij jezelf begint en een veranderd mens een weldadige ervaring is.
Is liefde je tweede natuur geworden, dan komt er in je leven ruimte voor vreugde en dankbaarheid. Dat zijn DE ingrediënten voor het goede leven. Zonder de ander vreugde te bereiden verdort de liefde. Zonder de genadegaven humor en een gulle lach raakt je bestaan verzuurd. Zonder vreugde en dankbaarheid als positieve onderstroom, als dragende grond, heb je geen goede kijk op het leven. Vreugde heb je nodig om de accu weer op te laden, om het kwaad de baas te kunnen blijven.
Liefde schenkt ons de weldadige innerlijke vrijheid om open te staan voor anderen, verder te kijken dan het kringetje van familieleden en vrienden, oog te hebben voor wie ons nodig hebben.
Dan zie je wie het moeilijk heeft. Dan ruik je wie een bemoedigend woord nodig heeft, wie extra aandacht nodig heeft. Gods gave, de liefde, geeft ons een antenne voor medeleven, opdat wij levend onder Gods zegen tot zegen van anderen leven, Gods goedheid om ons heen verspreiden, zodat mensen weer deel van leven hebben dankzij dat ene bezoekje, dat ene telefoontje, even de tijd voor een ander hebben.
Paulus maakt met behulp van de liefde fijnzinnige, gevoelige mensen van ons, die precies aanvoelen waar het op aankomt. Paulus schaaft onze emotionele intelligentie bij, opdat het goede in ons en het humanum in de samenleving alle ruimte krijgen. Dat is allemaal pure winst! Deze manier van in het leven staan biedt perspectief, verhoogt de kwaliteit van leven voor iedereen met behulp van liefdevol medeleven.
Liefdevol medeleven is HET middel om de eenzaamheid te doorbreken. Er zijn meer mensen eenzaam dan U denkt. Eenzaamheid is HET probleem van onze tijd. Een nog steeds toenemend probleem; helaas. Alleen met de liefde als wapen bereik je de ander echt, diepgaand. Liefde als weldadige ervaring. De ander als uitgangspunt, opdat wij in vrede met elkaar kunnen leven. Beseffen we wel hoe bijzonder dat is? Dat je als schakeltje in een geheel samen iets moois opbouwt, samen een veilige leefomgeving in stand houdt, samen een sfeer van warmte en geborgenheid creëert, samen iets goeds tot stand brengt. Of dat alles er zou zijn gekomen zonder het christendom, met dat zo bijzondere gebod je naaste lief te hebben, ik waag het te betwijfelen.
Wat doen we onszelf aan als we deze waarden achteloos overboord zetten; te veel ruimte geven aan gebrek aan verantwoordelijkheid, niet in de laatste plaats voor medemensen? Wat doen we onszelf aan als we te veel ruimte geven aan agressie in plaats van betrokkenheid en naastenliefde?
Hoe komt het dat mensen in sommige zorginstellingen niet de aandacht krijgen die zij nodig hebben, ja zelfs geestelijk verwaarloosd worden met behulp van kalmeringsmiddelen? Hoe staat het dan met de naastenliefde? Of willen we dat allemaal niet weten? Wij worden ook zelf ook eens oud en hulpbehoevend. Juist dan luistert het heel nauw, is met liefde omgeven worden heel belangrijk, want je hebt dan al zo weinig, het kringetje is dan al zo pijnlijk klein geworden. Zonder liefde, zonder medemenselijkheid verkommeren mensen. Laten we daarom zuinig zijn op de liefde, de gave die God ons geeft voor een goed leven. Laten we heel zuinig zijn op Gods pure goedheid, op liefde, op geborgenheid, in Gods naam! Amen.
