19 oktober 2014
Lezing uit de Thora: Genesis 18:1-15
Evangelielezing: Matteüs 22:15-22
Waarom zijn er altijd weer mensen bereid om vieze spelletjes te spelen, medemensen voor onmogelijke keuzes te plaatsen, medemensen erin te luizen? Waarom laten mensen zich manipuleren door machthebbers, zodat zij niet meer vrij zijn, zichzelf kunnen zijn? Waar komt die angst voor autoriteiten, die angst om vroom en vrolijk (lied 246b:5) een eigen mening te hebben, toch vandaan?
Het gaat hier niet alleen maar om kruis of munt. Hier is de loyaliteitsvraag aan de orde. Kiest Jezus wel net zo braaf als anderen voor de keizer of niet? Heult Hij mee met een geïntimideerde, bang gemaakte meerderheid of niet?
Ja, de Romeinen hebben heel wat tot stand gebracht. Amfitheaters, grote stadions, brood en spelen, een indrukwekkende cultuur. Maar hoe vrij is men in dat uitgestrekte Romeinse rijk, als je op je ezeltje met een dikke buik helemaal naar Bethlehem moet hobbelen? Hoe vrij is men, als de geestelijkheid heult met machthebbers die niets voor de gewone man doen, ja arme mensen vooral manipuleren vlak vóór de komende verkiezingen? Waarom zie je heil in een sterke man, ben je onder de indruk van politici met bloed aan hun handen als Poetin en Erdogan?
Steeds weer laten mensen zich inpalmen, zonder dat het hun ook maar iets goeds oplevert. Zelfs als de dictatuur al jaren voorbij is, is er tussen de oortjes nog weinig ten goede veranderd. Hoe komt dat toch? Waarom zijn wij zo onder de indruk van macht en machthebbers?
Hoe komt het toch dat Jezus anders reageert dan velen in zijn omgeving? Niemand kan twee heren dienen, omdat er maar één God is, is een overtuiging die maar weinig mensen met Jezus delen. ‘Je moet geen andere goden voor mijn aangezicht hebben’ (Exodus 20: 2) blijft voor velen dan alleen maar theorie in plaats van een heilsleer die heil en goedheid voor mensen inhoudt, ons ver weg van dreiging en angst leidt. En toch durft men die profetische, consequente keuze van Jezus tegen de machthebbers, niet aan. ‘God alleen als Heer’ laat geen andere heersers toe. Geloof en ideologie zijn elkaars doodsvijanden. Maar dat heeft men in de tempel nog niet door. Dat ontdekt men alleen in het leerhuis, aan de voeten van DE Meester, nergens anders. Rond de God van Israël ontdekt men dingen die men rond andere goden en theorieën nooit zal ontdekken. Daarom is de God van Israël zo uniek. En toch hebben steeds minder mensen in Nederland door dat de God van Israël het verschil maakt, o.a. met andere manieren van geloven, dat het christelijk geloof daarom terecht onze aandacht vraagt, niet mag worden genegeerd vanuit een verkeerde visie op de verhouding tussen kerk en staat, want de staat is nooit neutraal, nooit objectief!
In Albanië weet men vanuit het pijnlijke verleden maar al te goed wat er fout gaat, als alles alleen maar politiek en economisch bepaald is. Dat er van een mens weinig overblijft, als politici mensen alleen maar zien als economisch bruikbare eenheden. Wij moeten dat blijkbaar nog ontdekken in Nederland. Die pijnlijke ervaring, van de politiek of de economie als afgod, wil de God van Israël ons besparen. Maar of we dat doorhebben en daarom naar God luisteren…
Hoeveel mensen zullen hebben doorgehad welke fundamentele keuze Jezus hier maakt? Niemand naar de ogen kijken, je niet laten intimideren, blijkt het geheim van de smid te zijn. Hoeveel mensen zullen, net als Sara, om die merkwaardige snuiter hebben gelachen, geen vertrouwen in die dwaze idealist met zijn mooie praatjes hebben gehad?
Jezus kiest bewust NIET voor de zogenaamde veiligheid en vastigheid van de keizer. Hij weet als een van de weinigen in zijn tijd ( over inzicht gesproken), dat de senaat in Rome vooral uit meelopers en hielenlikkers bestaat. In lafheid heeft Jezus weinig vertrouwen, omdat Hij leeft uit de moed van het geloof. Dan kijk je anders tegen het leven en tegen politiek aan dan de meeste mensen om je heen. Dan sta je anders in het leven: liefdevol, betrokken, allesbehalve gedreven door angst.
Jezus daagt ons uit om samen met Hem, net als DE Koning der koningen, DE bevrijder, consequent te kiezen voor arme medemensen, voor hen die geen helper hebben en hun stem niet kunnen verheffen. De clerus die aan de tempel is verbonden pakt die uitdaging niet op, lacht om Jezus, moet Hem niet, drijft Hem langzaam maar zeker de richting op van het kruis. De clerus houdt het op compromitterende compromissen met de machthebbers. Johannes de Doper en Jezus moeten daar, net als de profeten, niets van hebben. Daarom kiest Jezus met God tegen de keizer, opdat de stad Gods een stad van vrede zal zijn die er heel anders uitziet dan Rome. Als voorspel daarop nodigt de dwaze idealist Jezus, DE Zoon van Abram, net zo gastvrij als de aartsvader mensen uit om met Hem maaltijd te houden en, net als Abram, alleen te vertrouwen op de Heer der heren, die niets moet hebben van hoge heren, omdat het in het leven om mensen gaat in plaats van om het grote geld. Amen.
