30 november 2014
Lieve mensen,
In het leven zijn er veel momenten waarin je moet wachten.
Wachten op de trein,
wachten op een telefoontje,
wachten op een uitslag,
wachten op een ander,
wachten op de dood.
In onze cultuur heeft wachten vaak een negatieve bijklank.
Dat komt misschien omdat wij een samenleving zijn,
gevormd door bezige, calvinistische bijtjes, die wachten moeilijk vinden.
Of gewoon aan een bepaald iets in de mens zelf,
een worsteling met ongeduld, of met angst dat uitstel afstel wordt.
Er bestaat een toneelstuk waarbij de hoofdpersonen niets anders doen dan wachten. Het stuk heet ‘Wachten op Godot’.
Het verhaal bestaat uit twee aktes,
beide over twee vrienden die op een onbestemde plaats,
met alleen een boom als herkenningspunt, wachten op ene Godot.
(plaatje)
De tijd verstrijkt
de hoofdpersonen praten met elkaar,
soms ruziënd, en vaak gaan de gesprekken niet echt ergens over,
de personages weten eigenlijk niets zeker,
en ook hun besef van tijd en plaats,
en soms ook de reden dat ze daar zitten,
zijn ze kwijt.
Aan het eind van elke acte komt er een jongen melden
dat Godot vandaag niet komt, maar morgen toch zeker wel.
De vrienden overleggen telkens dat ze dan maar weg moeten gaan,
maar uiteindelijk blijven ze toch.
Al wachtend en pratend en wachtend.
Er is veel geschreven over dit toneelstuk.
Bijvoorbeeld:
dat de schrijver, Samuel Beckett, iets wilde zeggen over de zinloosheid van het leven. Dat het een wachten is, het leven, dat in zichzelf verder geen nut heeft.
Ik kan me dat goed voorstellen, al heeft Beckett dat zelf op die manier nooit bevestigd.
Als schrijver van absurdistisch toneel heeft hij ons denk ik allereerst
aan het denken willen zetten.
Zo kruipt het verhaal onder onze huid,
juist omdat er van alles inzit dat ons angst aanjaagt
met betrekking tot het ‘wachten’, tot het leven:
de verveling, de onzekerheid, de onverschilligheid,
en de zinloosheid, waar wachten we eigenlijk nog op?
Ik weet nog dat ik dit verhaal tijdens mijn studie las,
en er aan het einde een vreemd gevoel aan overhield.
Als puber was ik zeker niet onbekend met dwepen
met ironie of zelfs cynisme of levensmoeheid.
Maar toch besloot ik daar misschien al, toen,
dat ik verder wilde.
Niet dat de dingen of het leven in zichzelf niet zinloos kunnen zijn.
Het is ook niet aan mij om daar een eindoordeel over te vellen,
dat zou niet eens kunnen.
Maar wel dat ik de keuze maakte, toen misschien nog niet helemaal,
maar de jaren daarna steeds meer,
dat ik niet op die manier naar het leven wilde kijken.
En dus: voorwaarts, ik wil u naar iets anders meenemen.
Laten we verder kijken.
In het nieuwe testament, en dan met name in de verhalen over jezus,
is wachten heel belangrijk.
Vandaag lazen we over wachten.
Een man gaat op reis en laat zijn huishouden
achter in de handen van zijn dienaren.
Ook instrueert hij de deurwachter: houdt goed de wacht.
Wees waakzaam.
En val niet in slaap.
Het verhaal doet mij denken aan andere verhalen waarin
wachten en in slaap vallen een rol spelen,
zoals bij de meisjes die in de nacht met hun olielampje
wachten op de bruidsstoet en in slaap vallen,
of de leerlingen die in de nacht waarop jezus wordt opgepakt
door jezus worden gevraagd om hem bij staan,
met hem te wachten in de tuin van getsemane en te bidden.
Maar ook zij vallen in slaap.
Blijkbaar is wachten moeilijk.
Wachten maakt slaperig.
En de nacht is zo lang.
Er lijkt niets te gebeuren.
Blijf dan maar eens alert.
Ik weet niet wat voor momenten van wachten u hebt gekend,
of nog steeds kent.
Stel dat je graag een relatie wilt bijvoorbeeld. En ik zeg hier niet dat
dat beter is dan single zijn, maar stel dat je dat wilt,
dan is het niet zo (oke vaak niet zo) dat dan het volgende moment iemand
op je stoep staat zo van: en hier ben ik!
Soms duurt het lang voordat je iemand of weer iemand treft met wie
het klikt.
Of je wilt een baan, en je bent al heel lang werkeloos,
of er is een familieruzie en iemand wil even geen contact,
of er kan je überhaupt een gevoel overvallen zo van: nou wanneer wordt het nou echt eens wat met mij?
Deze momenten van wachten kunnen ongedurig voelen,
of hopeloos,
of zelfs wanhopig.
Ze raken aan het ‘wachten op Godot’-gevoel.
Het maakt je woedend misschien, of verdrietig,
of onverschillig uiteindelijk,
misschien zo erg dat je het erbij laat liggen,
of er zelf ‘figuurlijk’ gezien bij gaat liggen,
zoals sommige mensen depressief kunnen worden.
Maar val niet in slaap, probeer er bij te blijven!
Want hoe je wacht heeft te maken met hoe je kijkt naar het leven.
Wachten kan namelijk ook een mogelijkheid bieden.
Om eens te kijken naar je eigen veronderstellingen
en gedachten over datgene waarop je wacht.
Als je wacht op een partner:
wat verwacht ik daar eigenlijk van, en mag en kan ik dat van iemand vragen? Is een partner iets dat ik nodig heb of denk ik dat alleen maar omdat het nog steeds minder geaccepteerd wordt als mensen alleen blijven.
Als je wacht op de goedkeuring van iemand: waarom verlang ik dat? Wat kan ik daarin zelf betekenen?
En ga zo maar door.
Wachten kan een moment zijn waarop alles lijkt stil te liggen,
maar binnenin broeit en groeit het.
Zoals een kind groeit, of een rups zich in een cocon
verschanst voor een vlinder te voorschijn kan komen.
Wachten kan soms zelfs noodzakelijk zijn.
Het maakt ons klaar om uiteindelijk dingen te kunnen ontvangen.
Soms kun je dingen namelijk pas zien wanneer je daar klaar voor bent.
Wanneer je hebt gewacht, hebt bekeken
in jouw eigen wereld, wat zijn mijn angsten, mijn verlangens,
en wat is goed voor mij.
Zo dan kun je pas zien wie er goed voor jou is, en wat bij je past.
Dan hoor je opeens dat compliment wel.
Of merk je wanneer iemand iets zegt wat eigenlijk niet door de beugel kan.
Dan komen dingen naar je toe
of zorg je dat je daar heen gaat waar de dingen je nodig hebben.
Wachten op die manier is in zichzelf is een noodzakelijkheid.
En daarom is het advent, vier weken lang.
Wachten zodat je kunt ontvangen.
Amen
