28 december 2014
Vanaf de Gekruisigde heeft de kerk martelaren gekend, mensen die zijn gedood omdat zij deel uitmaakten van een minderheid. Geloofsgetuigen zijn altijd weer het slachtoffer van een menigte die door het dolle heen is na te zijn opgehitst. Zo’n scène speelde zich ook al vóór Pilatus’ ogen af.
Martelaren zijn altijd weer het slachtoffer van massahysterie in plaats van een weloverwogen oordeel, het slachtoffer van razen en tieren in plaats van redelijk, verstandig gedrag. Zodoende zijn heel wat mensen in de loop der eeuwen onschuldig gedood, omdat zij niet als profeten, als boodschappers van God, werden herkend. Blinde haat richt alleen maar onheil aan, maakt alleen maar slachtoffers. Ook de daders zijn in wezen slachtoffers, het slachtoffer van dwaze ideeën, mensen gedreven door angst.
Stefanus is verdachte, omdat hij gedragen door Gods genade daadwerkelijk uit het geloof leeft en daardoor, net als Jezus, aanhangers krijgt. Dat ervaren anderen als een bedreiging, als concurrentie. Rond Jezus ging het niet anders. De geschiedenis herhaalt zich weer, schaamteloos.
Ook deze drager van de martelaarskroon wordt, net als de profeten, in het nauw gedreven omdat men hem niet de baas kan, niet de mond kan snoeren, het niet van hem kan winnen. Het Godsvertrouwen en het zelfvertrouwen van Stefanus blijven echter ondanks alles ongeschonden. Martelaren zijn altijd weer het slachtoffer van slechte verliezers, van domoren die geen respect kunnen opbrengen voor wijze medemensen en hen daarom monddood proberen te maken door hen te overstemmen. Dat dat niet lukt, maar Gods werk doorgaat, bewijzen profeten als Jeremia en Daniël.
De beschuldiging tegen martelaren luidt altijd weer ‘godslastering’, net zulk dwaas gezwam als de beschuldiging van ‘hoogverraad’, een beschuldiging die geen enkele juridische basis heeft. Het onrecht zit dus al van het begin af aan ingebakken in de verdere gang van zaken, die tot de zoveelste gerechtelijke moord zal leiden.
Net als Jezus wordt ook Stefanus ter dood veroordeeld dankzij valse getuigen. Van een eerlijk proces tegen deze rechtvaardige is dus ook hier geen sprake.
Echte martelaren zijn nooit mensen die – door een ideologie en fanatisme gedreven – ZICHZELF tot martelaar uitroepen en medemensen geweld aandoen. Jezus, Stefanus en zoveel andere martelaren LIJDEN alleen maar onder het geweld dat men hun aandoet.
Een eenling tegenover een massa die door het dolle heen is. Een lid van een minderheid, die niet de kans krijgt om zich behoorlijk te verdedigen tegen dwaze aantijgingen. De zoveelste keer dat leden van een minderheid bij voorbaat als verdachte worden aangemerkt, omdat zij anders denken en handelen dan MEN normaal vindt. Een ideologie of een tot ideologie verworden religie kan nooit het nodige respect opbrengen voor een afwijkend standpunt, zal altijd op school haat zaaien. Wisten wij waarom katholieken over bepaalde dingen anders dachten dan wij. Wisten wij dat ons geschiedenisonderwijs wel erg ideologisch gekleurd was. Wisten wij waarom wij die anderen niet mochten. Denkt U dat het in islamitische landen anders toegaat dan vroeger bij ons op de lagere school? Zoveel leren we niet van de geschiedenis. Je kan dus zomaar dader worden, zomaar een dwaze fanatiekeling.
Martelaren vallen alleen waar tolerantie ver te zoeken is, waar verdraagzaamheid onbekend en niet geliefd is. Martelaren vallen alleen waar bezonnenheid niet regeert, maar zwart-wit-denken. Je kan dus alleen maar hopen en bidden dat tegenstanders eindelijk tot het inzicht komen dat hun handelen onjuist is. Tot dat inzicht moeten mensen ZELF komen, onder invloed van anderen, hun omgeving. Fanatieke mensen proberen te overtuigen is onbegonnen werk.
Stefanus wordt vermoord omdat niemand een hand naar hem uitsteekt. Er kunnen alleen maar minder martelaren vallen, indien wij het voor hen opnemen, niet langer zwijgen over hun onmenselijk harde lot, protesteren waar medemensen het zwijgen wordt opgelegd.
Er zullen alleen maar minder martelaren zijn, indien wij de moed van het geloof hebben om solidair met hen te zijn, indien wij NIET langer de andere kant opkijken, zoals toen men in Nazi-Duitsland en de Sowjet-Unie van medechristenen martelaren maakte. Rekening houden met een ander politiek standpunt kent grenzen. Respect voor een andere cultuur opbrengen kent grenzen waar de humaniteit grof wordt geschonden, mensen niet vrij, niet zichzelf kunnen zijn. Zwijgen over dat in allerlei landen kerken worden vernield, christenen worden geschonden of worden verdreven uit de samenleving heeft niets met tolerantie te maken, maar getuigt eerder van onverschilligheid.
Er zullen alleen maar minder martelaren zijn, indien wij pleiten voor het handhaven van de rechtsstaat. Die bestond ook onder de ‘pax romana’ en onder het befaamde Romeinse recht lang niet altijd. Alleen in een rechtsstaat is ruimte voor iedereen, omdat daar geen speelruimte is voor een verdwaasd fanatisme dat alleen maar slachtoffers maakt, mensen doodt. Alleen in een rechtstaat wordt ook andersdenkenden recht gedaan.
Martelaren zijn helaas niet alleen maar een verschijnsel uit een ver verleden. Mensen die gevlucht zijn, omdat zij anders het slachtoffer van geweld zouden zijn geworden vanwege hun geloof in de God van Israël, wonen heel dichtbij. Glanerbrug, het Europese centrum van de Syrische christenen, is nog geen twee uur rijden van Weesp, Egypte en Irak slechts vier uur vliegen. Waarom kennen wij deze opvolgers van Stefanus dan niet? Komt dat OOK omdat wij te oppervlakkig, te weinig serieus kerk zijn? Amen.
