31 december 2024
Gemeente van Jezus Christus, lieve mensen,
We blijven vanavond nog even in de sterren hangen. De afgelopen weken hebben we veel verhalen gehoord waarin engelen en sterren een belangrijke rol speelden. De kerstster hangt nog aan het koorhek en ook het verhaal van de wijzen die op zoek gaan naar het kerstkind moet nog klinken. We zitten wat dat betreft dus volop in de kersttijd. En in veel van die verhalen zijn sterren een belangrijke aanwijzing, of hemelse boodschap.
Toch zijn het niet alleen de verhalen rond kerst waarin sterren belangrijk zijn. Ze spelen een cruciale rol in het verhaal over Abram dat we gelezen hebben. Het verhaal over een oudere man die gevraagd wordt te vertrouwen op Gods belofte die hij ooit al eens gekregen heeft. Een belofte die na vele jaren nog steeds niet is uitgekomen. Het woord van God in zijn visioen en de sterren aan de hemel overtuigen hem van de betrouwbaarheid van Gods woorden. Ik weet niet of u het verhaal kende of dat het tamelijk nieuw was.
Het is niet een lezing die op het eerste gezicht bij een dienst op oudejaarsavond hoort. Toch wilde ik vanavond graag dit verhaal lezen. In november mocht ik namelijk op een bibliodrama dag dit verhaal spelen. Het was weer een verdiepende ervaring die mij veel leerde over het verhaal, over de mens en over God.
Abram wordt in dit verhaal neergezet als een voorbeeld om te volgen. Als een ware profeet krijgt hij een visioen waarin God het woord tot hem richt. God belooft hem te beschermen als een schild en het geheel heeft wat koninklijks. Zeker als je weet dat in het hoofdstuk ervoor verteld wordt hoe Abram een paar koningen verslagen heeft omdat die zijn neef Lot meegenomen hebben als krijgsbuit. Abram doet een beetje denken aan de grote koning David. Ook zo’n grote naam die, als je zijn verhaal goed kent, maar al te menselijke kantjes heeft.
Dat geldt net zo goed voor Abram in dit verhaal. Er staat zo’n klein zinnetje: ‘daarop leidde God Abram naar buiten’. In het bibliodrama spel bleek hoe groot de drempel voor Abram was om daadwerkelijk naar buiten te gaan. Een van de spelers in de rol van Abram zat zelfs met haar rug naar de deuropening gekeerd en richtte zich alleen maar op de dingen die geweest waren. De teleurstelling en verbittering waren zo groot dat de belofte letterlijk de rug toe werd gekeerd.
Dat is niet verwonderlijk. God heeft al eens tot Abram gesproken en heeft hem de belofte gedaan dat hij kinderen zal krijgen. Sindsdien zijn vele jaren verstreken en is hij een oude man geworden. Hij is naar Egypte gevlucht en weer teruggekomen en nog steeds heeft hij geen zoon. Eigenlijk zijn hij en zijn vrouw al ver voorbij de leeftijd dat ze kinderen kunnen krijgen. Wat is zo’n belofte dan nog waard?
Daarin zie ik de overeenkomst met deze avond. Een bijzondere nacht die door veel mensen als een drempelmoment wordt ervaren. Velen gaan die drempel over zonder erbij na te denken of ze staan kort even stil bij alles wat er het afgelopen jaar is voorgevallen.
Voor anderen is de drempel echter heel groot. Misschien omdat het nieuws zo overweldigend groot en verdrietig was dit jaar. Van grote natuurrampen die ons doen vrezen voor wat nog komt, tot oorlogen die voortduren en conflicten die steeds vaker met geweld worden opgelost.
Persoonlijke gebeurtenissen kunnen de drempel ook verhogen. Wie weet is het afgelopen jaar wel onrustig of moeilijk voor u geweest. Is er veel om op terug te blikken deze avond. Of er moest afscheid worden genomen van een geliefde. Dan kan het een stap zijn om een nieuw jaar zonder die persoon te beginnen.
Niet alleen dat wat achter ons ligt kan voor drempels zorgen, maar ook dat wat voor ons ligt. Het kan zo zijn dat het nieuwe jaar grote uitdagingen gaat bevatten. Veel veranderingen die spannend, leuk of misschien zelfs moeilijk zijn. Wie weet moeten er keuzes gemaakt worden waar je tegenop ziet.
Die aarzelende, mopperende Abram uit Genesis 15 staat dus niet eens zo ver van ons af. Zeker niet op een avond als deze waarin je automatisch terugblikt, maar ook vooruit kijkt.
Uiteindelijk kwam in het spel dat ik speelde Abram wel in beweging. De belofte van God dat hij een schild voor Abram wil zijn bleek daarin belangrijk te zijn. Een belofte die bijvoorbeeld ook in Psalm 121 klinkt die we zongen. Een pelgrimspsalm, een lied voor mensen onderweg. En op die weg belooft God als een wachter te waken over je leven. Hij wil om je heen staan waar je levensweg je ook brengt. Dat is een belofte voor het heden, voor wat je nu kan overkomen. Wat er over de drempel ook ligt te wachten: je hoeft het niet alleen onder ogen te zien. God zal met je meegaan.
Dat maakt de situatie misschien niet gelijk beter, maar het voelt wel anders als je de drempel niet alleen over hoeft.
Uiteindelijk is het een soort speelse uitdaging die God aan Abram doet. Hij zegt: ‘Kijk eens naar de hemel en tel alle sterren, als je dat kunt….’. Onmogelijk natuurlijk, maar dat is nu net de clou. De persoon die alleen maar achterom kon kijken wordt uitgenodigd om verder te kijken dan hij kan. En de sterren willen daarbij helpen. Ze flonkeren uitnodigend naar Abram om verder te kijken dan op dat moment eigenlijk van hem verwacht kan worden.
Een speelse, ontroerende scène, van een ontmoeting tussen God en een aarzelende twijfelende gelovige. Een groot mens, die op dat moment even heel kwetsbaar en opgesloten is. Het is met humor en vertrouwen dat God Abram weer in beweging weet te brengen.
Wat Abram die avond ontvangt, terwijl hij de drempel over durft te stappen en naar de sterrenhemel durft te kijken, is het soort taaie vertrouwen waar ook Paulus in zijn brief aan de gemeente in Rome over spreekt. Romeinen 8 sluit af met die prachtige woorden: [38] ‘Ik ben ervan overtuigd dat dood noch leven, engelen noch machten noch krachten, heden noch toekomst, [39] hoogte noch diepte, of wat er ook maar in de schepping is, ons zal kunnen scheiden van de liefde van God, die Hij ons bewezen heeft in Christus Jezus, onze Heer.’ In die tekst van Romeinen proef je ook dat het leven niet gelijk allemaal rozengeur en maneschijn is, maar wel dat dit vertrouwen voldoende basis geeft om dat wat er komt onder ogen te kunnen zien.
In Genesis 15 staat dat Abram vertrouwt op God en dat hem dat als een rechtvaardige daad wordt aangerekend. Weer die tsadiq waar we het een paar weken geleden over hadden bij de adventsdeugden. Recht en rechtvaardigheid. Gods spoor volgen in je leven, omdat je op dat spoor onlosmakelijk met zijn liefde verbonden bent. God bevestigt zijn band met Abram en Abram laat zich door God over de drempel heen helpen om de flonkerende, beloftevolle sterren aan de hemel te zien.
Daarin is Abram ook voor ons een voorbeeld, juist omdat we ook zijn moeilijke momenten mogen zien. We zien hoe hij genoeg op God vertrouwt om de drempel over te durven.
Dat wens ik jullie allen toe op de drempel van het nieuwe jaar. Dat, hoe het afgelopen jaar ook voor je geweest is, welke zorgen je ook meeneemt naar het nieuwe jaar, wat er ook op je ligt te wachten aan verdriet en geluk, de onvoorwaardelijke liefde van die humorvolle en nabije God ook jou mag helpen vol vertrouwen het nieuwe jaar in te stappen. Dat daar dan vele flonkerende sterren op je mogen wachten die je uitnodigen om te vertrouwen tot voorbij de horizon.
Amen
