13 oktober 2019
Gemeente van onze Heer Jezus Christus,
Van de aartsvaders in Israël komt Izaäk er in de bijbel wat bekaaid van af.
Van Abraham kennen we zijn omzwervingen
En van Jakob zijn avonturen
Maar Izaäk steekt daar bleekjes bij af
Er gebeurt niet veel in zijn leven. En zelf neemt hij ook weinig initiatief. Als er een bruid gezocht moet worden stuurt Abraham zijn knecht Eliëzer er op uit
Van Abraham kennen we zijn omzwervingen
En van Jakob zijn avonturen
Maar Izaäk steekt daar bleekjes bij af
Er gebeurt niet veel in zijn leven. En zelf neemt hij ook weinig initiatief. Als er een bruid gezocht moet worden stuurt Abraham zijn knecht Eliëzer er op uit
Nee over Izaäk is niet veel te vermelden; en als er iets te vertellen valt dan is het een herhaling van zijn vader Abraham. Hij ontvangt dezelfde belofte van een groot volk. Met hetzelfde beeld van de sterren aan de hemel
En ook Izaäk geeft net als Abraham voor hem, zijn vrouw uit voor zijn zus. Omdat hij bang is vanwege haar schoonheid vermoord te worden.
Weinig origineel, wat er gebeurt
Weinig origineel, wat er gebeurt
Izaäk staat tussen reuzen
Maar blijft zelf in de schaduw
Maar blijft zelf in de schaduw
Hij is hooguit de gehoorzame zoon
Die netjes meeloopt aan de hand van zijn vader
De zoon die thuisblijft
Een kind waar heel wat van verwacht werd
En hoe lang hebben Sara en Abraham niet op hem gewacht
Naar hem uitgezien
Het kind van de belofte
Maar hij heeft de belofte nooit ingelost
Een wonderkind van veertig
Die zo veel had kunnen worden
Maar die niks meer worden zal
Die netjes meeloopt aan de hand van zijn vader
De zoon die thuisblijft
Een kind waar heel wat van verwacht werd
En hoe lang hebben Sara en Abraham niet op hem gewacht
Naar hem uitgezien
Het kind van de belofte
Maar hij heeft de belofte nooit ingelost
Een wonderkind van veertig
Die zo veel had kunnen worden
Maar die niks meer worden zal
Izaäk komt er bekaaid van af
Een handvol verhalen, die meestal niet eens over hem gaan.
Over Ismaël
Het kind van de slavin Hagar
Het kind van de rekening
Die weggestuurd wordt
Over de knecht Eliëzer die op reis gaat om Rebekka te vinden
Over zijn zonen Jakob en Ezau, zo verschillend als dag en nacht
die hij zijn zegen moet meegeven
Izaäk speelt een bijrol in zijn eigen leven
Een handvol verhalen, die meestal niet eens over hem gaan.
Over Ismaël
Het kind van de slavin Hagar
Het kind van de rekening
Die weggestuurd wordt
Over de knecht Eliëzer die op reis gaat om Rebekka te vinden
Over zijn zonen Jakob en Ezau, zo verschillend als dag en nacht
die hij zijn zegen moet meegeven
Izaäk speelt een bijrol in zijn eigen leven
En toch wordt hij genoemd onder de aartsvaders
De grote drie in het boek Genesis zijn Abraham, Jakob en Jozef
Zij nemen de meeste pagina’s in beslag.
Over hen zijn talrijke verhalen in omloop.
De grote drie in het boek Genesis zijn Abraham, Jakob en Jozef
Zij nemen de meeste pagina’s in beslag.
Over hen zijn talrijke verhalen in omloop.
Maar toch maakt God zich later aan Mozes bekend als de God van Abraham Izaäk en Jakob. Hij is de kleine maar onmisbare schakel tussen de grote verhalen
Het kan ook niet zonder hem.
Het kan ook niet zonder hem.
Allereerst omdat de geschiedenis behalve oproer en verandering ook continuïteit is
Het leven gaat ook gewoon door
Er moet gezaaid worden en geoogst
Generaties volgen elkaar op
En we doen ons best om iets door te geven
om onderscheid te maken tussen goed en kwaad
Licht en donker
Zoals de generaties voor ons geprobeerd hebben
Het leven gaat ook gewoon door
Er moet gezaaid worden en geoogst
Generaties volgen elkaar op
En we doen ons best om iets door te geven
om onderscheid te maken tussen goed en kwaad
Licht en donker
Zoals de generaties voor ons geprobeerd hebben
Het leven is niet alleen maar avontuur, maar ook gezapigheid
Er zijn niet alleen breuken, maar ook lijnen die voortgezet worden
Er zijn niet alleen breuken, maar ook lijnen die voortgezet worden
Misschien vormt dat wel de grondtoon van ons leven
De basso continuo
De melodie die blijft
Omdat mensen mensen zijn. En steeds hetzelfde moeten doen en ontdekken
Iedere generatie opnieuw
De basso continuo
De melodie die blijft
Omdat mensen mensen zijn. En steeds hetzelfde moeten doen en ontdekken
Iedere generatie opnieuw
Izaäk staat ertussen in. Tussen de grote verhalen
Hij is de boer die ploegt
Of nu keizer koning of admiraal de belastingen int
Het land moet bewerkt
Er zijn goede jaren
En magere jaren
Dat is het ritme van het leven
Hij is de boer die ploegt
Of nu keizer koning of admiraal de belastingen int
Het land moet bewerkt
Er zijn goede jaren
En magere jaren
Dat is het ritme van het leven
Izaäk herhaalt de geschiedenis van Abraham
Zonder het drama
Zonder de lange reizen van Ur naar Sichem
Omdat hij de continuïteit waarborgt
Het leven gaat door
Zonder het drama
Zonder de lange reizen van Ur naar Sichem
Omdat hij de continuïteit waarborgt
Het leven gaat door
Maar daar zit ook een risico in.
Dat hij denkt dat alles hetzelfde moet blijven
Omdat het zo hoort
Omdat het zo moet
Omdat het niet anders kan
Dat hij denkt dat alles hetzelfde moet blijven
Omdat het zo hoort
Omdat het zo moet
Omdat het niet anders kan
Izaäk wil Ezau zegenen
Maar het spoor zal anders verder gaan
Niet alles is vanzelfsprekend
Er is ook de hapering
De uitzondering, die de regel gaat bepalen
Zeker als het over de geschiedenis van de belofte gaat
Maar het spoor zal anders verder gaan
Niet alles is vanzelfsprekend
Er is ook de hapering
De uitzondering, die de regel gaat bepalen
Zeker als het over de geschiedenis van de belofte gaat
Izaäk is bijna blind geworden, vertelt het verhaal
En daar ligt de tweede aanwijzing voor de rol die Izaäk speelt
Hij geeft niet alleen de grondtoon aan
Er is ook de dissonant in zijn leven
En daar ligt de tweede aanwijzing voor de rol die Izaäk speelt
Hij geeft niet alleen de grondtoon aan
Er is ook de dissonant in zijn leven
De rabbijnen zeggen in hun uitleg dat Izaäk blind is geworden door de tranen van de engel die hem redt.
Dat komt uit dat onmogelijke verhaal uit Genesis 22 over de binding van Izaäk
Een geschiedenis die we meestal te horen krijgen vanuit het perspectief van Abraham
Die meent dat hij beproefd wordt
Die denkt dat hij alles moet opgeven
Zelfs zijn enige
De aartsvader die Izaäk bindt
En het mes tegen hem ophief
Maar ternauwernood door een engel gestopt werd
De tranen van die engel
Die huilt om zoveel onbegrip
Zouden op het oog van Izaäk gevallen zijn
Daardoor zou Izaäk het zicht verloren hebben
Dat komt uit dat onmogelijke verhaal uit Genesis 22 over de binding van Izaäk
Een geschiedenis die we meestal te horen krijgen vanuit het perspectief van Abraham
Die meent dat hij beproefd wordt
Die denkt dat hij alles moet opgeven
Zelfs zijn enige
De aartsvader die Izaäk bindt
En het mes tegen hem ophief
Maar ternauwernood door een engel gestopt werd
De tranen van die engel
Die huilt om zoveel onbegrip
Zouden op het oog van Izaäk gevallen zijn
Daardoor zou Izaäk het zicht verloren hebben
Hoe we dit verhaal moeten verstaan vanuit het perspectief van Izaäk, is nauwelijks te peilen
Wellicht dat alleen een dichter dat kan.
Zoals Schulte Nordholt, die we kennen als dichter uit het Liedboek, het beschrijft in zijn gedicht Moria
De berg waarop het allemaal geschied zou zijn.
Hij heette Lachen want zijn moeder lachte
over de onwaarschijnlijke gedachte
dat zij die oud was en verdord van jaren,
binnen een jaar, zei God, een zoon zou baren.
En zo gebeurde het, is hij geboren,
en daarna heeft hij alles weer verloren
wat leven lachen maakt, als het begint.
Argeloos was hij, kwetsbaar als een kind.
Hoe argeloos vertrouwt een kind de daden
van grote mensen, tot zij hem verraden.
Als dat gebeurt dan slaat de bliksem in,
dan wordt zijn wereld wreed en zonder zin.
Dan flitst het mes op in het donker lover,
dan buigt een zwarte schaduw zich voorover,
het kind ligt als een weerloos offerlam
onder de schreeuw van vader Abraham.
Dat dan de God hem redt en hem laat leven,
dat is te laat, wat over is gebleven
dat is een man die opschrikt in de nacht,
God en zijn vader haat, en nooit meer lacht.
Wellicht dat alleen een dichter dat kan.
Zoals Schulte Nordholt, die we kennen als dichter uit het Liedboek, het beschrijft in zijn gedicht Moria
De berg waarop het allemaal geschied zou zijn.
Hij heette Lachen want zijn moeder lachte
over de onwaarschijnlijke gedachte
dat zij die oud was en verdord van jaren,
binnen een jaar, zei God, een zoon zou baren.
En zo gebeurde het, is hij geboren,
en daarna heeft hij alles weer verloren
wat leven lachen maakt, als het begint.
Argeloos was hij, kwetsbaar als een kind.
Hoe argeloos vertrouwt een kind de daden
van grote mensen, tot zij hem verraden.
Als dat gebeurt dan slaat de bliksem in,
dan wordt zijn wereld wreed en zonder zin.
Dan flitst het mes op in het donker lover,
dan buigt een zwarte schaduw zich voorover,
het kind ligt als een weerloos offerlam
onder de schreeuw van vader Abraham.
Dat dan de God hem redt en hem laat leven,
dat is te laat, wat over is gebleven
dat is een man die opschrikt in de nacht,
God en zijn vader haat, en nooit meer lacht.
Of Izaäk inderdaad Abraham en daarachter God zelf gehaat heeft, weten we niet uit de Schrift. Maar het is duidelijk dat het lachen hem vergaan is
En het zal ons niet verbazen als mensen de kerk en God de rug toekeren om wat hen aangedaan is
Door kerk en geloof
Door vrome praatjes
En kwalijk misbruik.
En het zal ons niet verbazen als mensen de kerk en God de rug toekeren om wat hen aangedaan is
Door kerk en geloof
Door vrome praatjes
En kwalijk misbruik.
Izaäk is verraden.
Zijn vertrouwen geschonden.
Dat tekent zijn leven
Littekens die nooit helemaal meer weg gaan
Zijn vertrouwen geschonden.
Dat tekent zijn leven
Littekens die nooit helemaal meer weg gaan
Geen wonder dat hij het kwaad in de wereld niet wil, niet kan aanzien
Mensen zijn onvoorstelbaar wreed
En Izaäk stelt het zich liever niet voor
Mensen zijn onvoorstelbaar wreed
En Izaäk stelt het zich liever niet voor
Hij is bijna blind zegt het verhaal
En hij wil al zijn kaarten op Ezau zetten
Die onverzettelijk is
En sterk en krachtig
Hij zal zich niet door het leven laten verrassen
Hij zal zich niet laten binden
Maar erop losslaan als het moet
En hij wil al zijn kaarten op Ezau zetten
Die onverzettelijk is
En sterk en krachtig
Hij zal zich niet door het leven laten verrassen
Hij zal zich niet laten binden
Maar erop losslaan als het moet
Ezau is hem liever dan Jakob
Die hem in al zijn kwetsbaarheid te veel aan hem zelf doet denken
Dat nooit meer denkt Izaäk
En hij wil zijn zegen aan Ezau geven
Zijn geweld en kracht sanctioneren
Die hem in al zijn kwetsbaarheid te veel aan hem zelf doet denken
Dat nooit meer denkt Izaäk
En hij wil zijn zegen aan Ezau geven
Zijn geweld en kracht sanctioneren
Maar er komt een kink in de kabel
Rebecca of God, dat blijft onduidelijk zorgt ervoor dat Jakob de zegen ontvangt
Een ander spoor wordt gevolgd.
Dichter bij Izaäk zelf
Dichter bij zijn pijn
Rebecca of God, dat blijft onduidelijk zorgt ervoor dat Jakob de zegen ontvangt
Een ander spoor wordt gevolgd.
Dichter bij Izaäk zelf
Dichter bij zijn pijn
Jakob zal pas veel later leren dat hij mank gaat aan het leven
Iets wat Izaäk al van kinds af aan weet
Het leven rijmt niet
Je kunt er behoorlijke klappen oplopen
Je vertrouwen in de mensheid – en misschien wel je geloof in God
Door verliezen
Iets wat Izaäk al van kinds af aan weet
Het leven rijmt niet
Je kunt er behoorlijke klappen oplopen
Je vertrouwen in de mensheid – en misschien wel je geloof in God
Door verliezen
Dat is de diepere laag in het leven van Izaäk
De aartsvader die niet zo kleurrijk is Abraham en Jakob
Maar die er volop bij hoort
Omdat we niet voorbij kunnen gaan aan de littekens, die ons op het lijf geschreven staan
Omdat de butsen en barsten bij ons horen. En God er niet aan voorbijgaat
De aartsvader die niet zo kleurrijk is Abraham en Jakob
Maar die er volop bij hoort
Omdat we niet voorbij kunnen gaan aan de littekens, die ons op het lijf geschreven staan
Omdat de butsen en barsten bij ons horen. En God er niet aan voorbijgaat
Het geloof wil niet zeggen dat die wonden ergens goed voor zijn.
Dat het zo moest gebeuren en God medeplichtig is aan de grote geschiedenis.
Nee God is er wel bij betrokken
In die zin dat hij ons niet loslaat
Dat het zo moest gebeuren en God medeplichtig is aan de grote geschiedenis.
Nee God is er wel bij betrokken
In die zin dat hij ons niet loslaat
Hij is de God van Izaäk.
Van de continuïteit en van de dissonant
Van gewoon doorgaan en van opkrabbelen
Van niets nieuws onder de zon
En gij geheel anders
Van de continuïteit en van de dissonant
Van gewoon doorgaan en van opkrabbelen
Van niets nieuws onder de zon
En gij geheel anders
God is de stem die ons roept
En de belofte die ons wenkt
God is de teleurstelling dat het heelal zwijgt
En de schuld die niet ingelost wordt.
En de belofte die ons wenkt
God is de teleurstelling dat het heelal zwijgt
En de schuld die niet ingelost wordt.
God is de God van Abraham, Izaäk en Jakob
Ook al zou de dichter gelijk hebben
Dat Izaäk zijn Vader haat
En God niet wil zien
Dan nog
Staat Izaäk ertussen
Als de onmisbare schakel
Als het beeld dat er maar één geschiedenis is.
Eén God om te vertrouwen en mee te worstelen
Eén God om te spreken en te zwijgen
Ook al zou de dichter gelijk hebben
Dat Izaäk zijn Vader haat
En God niet wil zien
Dan nog
Staat Izaäk ertussen
Als de onmisbare schakel
Als het beeld dat er maar één geschiedenis is.
Eén God om te vertrouwen en mee te worstelen
Eén God om te spreken en te zwijgen
Een leven om mens te zijn
Om mens te worden.
Amen
Om mens te worden.
Amen
