26 mei 2019
Gemeente van Jezus Christus,
De afgelopen weken las ik het boek “De Keuze”
van dr Edith Eger.
De nu 92 jarige gevierde psychologe uit Amerika,
was ooit een van de weinige overlevenden van Auschwitz.
In haar boek beschrijft zij hoe zij
door Joseph Mengele wordt uitgekozen
om voor hem te dansen.
Mengele, de beruchte nazi kamparts,
op zoek naar vertier,
en nieuwsgierig naar de roddels
dat er een jonge ballerina zou zijn gearriveerd,
kiest de jonge Edith uit.
En zij danst voor hem,
te midden van de barakken
van het dodenkamp.
Na haar dans werpt hij haar een brood toe.
En zij, hoewel op van de honger
en zonder dat zij wist wanneer zij weer
te eten zou krijgen,
deelt dat brood met haar barakgenoten.
Maanden later, wanneer zij noodgedwongen
aan het einde van de oorlog
de lange mars naar…. lopen en Edith bijna bezwijkt,
voelt zij plotseling onder haar lichaam
de handen en armen van
haar nog overgebleven barakgenoten.
“Jij gaf ons brood, wij tillen jou”, fluisteren ze haar toe.
Ik moest aan haar indringende verhaal denken
op weg naar de stembus afgelopen woensdag.
Ik dacht aan alle inzichten die na de tweede wereldoorlog
mensen inspireerden op zoek te gaan naar
samenwerking,
naar verenigde krachten,
naar dit nooit meer.
Ik dacht ook aan de nieuwe, recente ontwikkelingen
die eenheid in twijfel trekken, er tegen in gaan,
of zich proberen af te splitsen.
Ik dacht aan de enorme uitdagingen van onze tijd:
de migratiestromen, het klimaat.
Ik dacht aan de vraag of onze manier van leven,
onze economie en veiligheid, op langere termijn
vol te houden is?
De Romeinen, die ten tijde van
Jezus, de macht hadden in het land van Israel,
hadden een term voor hun manier van leven.
Pax Romana, de romeinse vrede,
een periode van relatieve rust, maar
bewaakt met het zwaard,
en in stand gehouden door strikte hierarchie.
Vandaag zegt Jezus tegen zijn leerlingen:
Ik laat jullie vrede na,
mijn vrede geef ik jullie,
zoals de wereld die niet geven kan.
Ook Jezus brengt een manier van leven,
een Pax Christi, Een vrede, zoals
de wereld die niet geven kan.
Ik probeer te onderzoeken
waarin deze twee manieren van leven,
deze twee vredes verschillen.
En ik denk in het volgende:
de wereldse vrede probeert alles op alles te zetten
om bedreigingen tegen te houden. En dat is logisch,
maar daardoor ontstaat een verkramping,
een verkramping waardoor we in de angst kunnen schieten,
waardoor we anderen uitsluiten
of voor anderen gaan denken,
of zelfs onze plek zeker willen stellen ten koste van anderen.
Maar de vraag is: levert dit echte vrede op?
Vandaag luisteren we naar de woorden
van een man die uiteindelijk zelf sterft.
Aan het kruis,
in handen van de romeinse onderdrukker.
Volgens de wetten van de wereld een totale mislukking.
De vrede die Jezus bedoelt is een vrede van een andere orde.
Eén die bedreigingen kan ondergaan en toch zegt:
het is veilig hier,
voor je ziel.
Kom, en ga mee op pad.
Vrede van de ziel.
Op een van de pagina’s in haar boek schrijft
Edith Eger:
Ze namen mij alles af,
mijn kleren, mijn haar, mijn lichaam,
maar ik behield mijn ziel.
Ik besef dat dit een vrij extreem voorbeeld is,
maar zo’n soort vrede moet het zijn,
die Jezus bedoelt.
Een vrede die te maken heeft met de ziel.
Een vrede die anderen niet offert,
die kiest om waar nodig is zichzelf aan te bieden als offer,
zoals Edith danste en haar brood deelde.
Een vrede die te maken heeft met innerlijke rust.
Een vrede die Jezus zelf kende,
op weg naar zijn eigen sterven.
Maak je niet ongerust, en verlies de moed niet
zegt Jezus vandaag.
Het is moeilijk om te geloven, maar in deze vrede
zijn de bedreigingen die ons van buitenaf
tegemoet komen niet minder reeel,
maar voor de rust in de ziel,
voor de vrede in onze ziel,
is het niet meer nodig dat deze bedreigingen
zich eerst oplossen.
Dat maakt dat mensen soms zingend op weg
naar hun einde kunnen gaan,
dat maakt dat mensen zich kunnen opofferen
voor een groter goed,
dat maakt dat er kan worden gedanst, midden in het
dodenkamp van Auschwitz.
Deze vrede, is die ook voor ons?
En hoe kan onze ziel tot rust komen,
hoe voelen ook wij dat het veilig is,
ondanks alles, om zo op weg te gaan door het leven?
Vandaag vieren wij het Heilig Avondmaal.
In het brood en in de wijn
mogen wij die grootsheid proeven.
De dood is niet het ergste,
wanneer je kunt sterven met vrede in jouw ziel.
Ga op weg,
ontvang brood en wijn,
ontvang het voorbeeld,
ontvang die vrede,
het wordt ons aangereikt,
we hoeven het alleen maar te ontvangen.
Amen.
