2 juni 2011, Hemelvaart
Hemelvaart
2 juni 2011
lezingen: II Koningen 2:9-18
Handelingen 1:1-11
Gemeente van onze Heer Jezus Christus,
Domkerk Roskilde (Denemarken)
De Domkerk in Roskilde in Denemarken heeft dezelfde functie als de Nieuwe Kerk in Delft. De kerk is de laatste rustplaats van Deense koningen en koninginnen, zoals in de grafkelder van de Nieuwe Kerk leden van de Nederlandse Koninklijke familie worden bijgezet. Nu is Denemarken ook weer anders dan Nederland. De afstand tussen de gewone man of vrouw en de Deense Koninklijke familie is klein. Je kunt gewoon de praalgraven bekijken, de oude en ook de meer recente graven.
De kerk – die op de Werelderfgoedlijst van de Unesco staat – is het bekijken waard. Schilderijen, een mooi uitgevoerde preekstoel, een groot altaarstuk enzovoort. Zo zijn er ook prachtige oude koorbanken, links en rechts van het altaar. Daarop heeft de geestelijkheid gezeten toen de kerk in de Middeleeuwen nog gebruikt werd voor de roomskatholieke eredienst. Nu de kerk gebruikt wordt – nu voor de lutherse eredienst, zit alle pracht en praal er nog gewoon in.
Aan de ene zijde zijn in het houtsnijwerk van de koorbanken verhalen uit het oude testament afgebeeld, aan de andere kant verhalen uit het nieuwe testament. Ik heb voor u de afbeelding van de hemelvaart van één van de koorbanken in de Domkerk in Roskilde op de orde van dienst gezet. We zien een aantal discipelen in gebedshouding, daarom heen figuren die de tekstrollen vasthouden,
en midden boven een wolk waaronderuit de voeten van Jezus steken. Zo beeldde de Middeleeuwse houtsnijder de hemelvaart van Jezus Christus af. Heel plastisch en heel herkenbaar.
Aan de oudtestamentische kant is Elia afgebeeld die met paard en wagen naar de hemel gaat. Helaas was die foto kwalitatief niet goed genoeg om af te beelden. De kunstenaar zag de parallel tussen beide verhalen. Ik koos er dan ook voor om beide verhalen vandaag te laten horen.
Veertig dagen na Pasen is het hemelvaartsdag – dat is vandaag. Dan viert de christelijke kerk dat Jezus Christus door een wolk aan het gezicht van zijn leerlingen onttrokken wordt. Daarna zien zij hem niet meer. Volgens de bijbel is Jezus tot 40 dagen na Pasen, na zijn opstanding, verschenen aan zijn leerlingen. 40 dagen, zoals hij ook 40 dagen in de woestijn in eenzaamheid doorbracht. Deze 40 dagen extra besteedt Jezus geheel aan zijn leerlingen.
Lucas, de schrijver van het bijbelboek Handelingen telt 40 dagen tussen opstanding (Pasen) en Hemelvaart. De discipelen hadden niet van de ene op de andere dag hun geloof weer bij elkaar gesprokkeld. Zij hadden tijd nodig om hun verdriet en verbittering te boven te komen en opnieuw hun roeping te verstaan, dat duurde wel 40 dagen. Veertig dagen als periode van rijping en bewustwording van de taak die de discipelen wacht. En al die tijd blijft Jezus aan hen verschijnen, laat hij ze niet in hun eentje tobben. Ze zien hem steeds weer voor zich en horen zijn stem. Hemelvaart wordt meestal verbonden met Jezus Christus, ook in het oude testament horen we van de hemelvaart, dan van de profeet Elia.
De hemelvaart van Elia, – als hij weet van de eindigheid van zijn leven, – is verbonden met de overdracht van het profeetschap op Elisa. Elisa kan het niet verdragen dat zijn leermeester de laatste weg alleen gaat. Zo gaan ze samen. God maakt Elisa deelgenoot van het geheim waaruit Elia leefde
en daarmee wordt hij zijn opvolger. Profeet zijn is een gave van Godzelf! Alleen God kan een mens tot profeet maken. In een wagen wordt Elia ten hemel opgenomen door het vuur, de passie waarvan hij leefde, gedragen door de adem van God. En Elisa: Elisa ziet het. Een nieuwe profeet is opgestaan. En Elia: hij is niet te vinden. God zelf heeft zich over hem ontfermd.
Hemelvaart gaat niet over het wonder van de hemelvaart. Critici zetten ons al te snel klem als we geen passend antwoord kunnen geven op de vraag van het hoe en wat van de hemelvaart. De hemel is de benaming voor de goddelijke werkelijkheid, waar onze wetten van tijd en ruimte niet gelden. Naar joods gebruik is ‘hemel’ synoniem met ‘God’. We kunnen hemelvaart horen als ‘de verdwijning van Jezus’, – de wolk met de voeten eronderuit wekt die suggestie – maar het gaat ook om zijn verschijning. Het is in de reeks van verschijningen na Pasen de allerlaatste verschijning van Jezus Christus aan zijn leerlingen.
Ten hemel varen, de Zoon Jezus Christus komt bij God de Vader op de troon terecht. Zo kunnen we het op veel oude kerkgebouwen zien. Tegelijkertijd klinkt het mysterieus. Gaat het uit van een andere wereldbeeld? Of mogen we gewoon zeggen dat Jezus thuis komt bij God? En dat eigenlijk de weg waarlangs er niet toe doet, maar de bestemming, namelijk thuiskomen bij God? Door dit thuis komen verandert er iets radicaals! De weg is hier voorbij, ook en zelfs voor Jezus. Nu is het alleen een tocht, een zijn en niet-meer-zijn tegelijk. De leerlingen zitten er niet mee, die vervolgen hun weg met blijdschap en loven dagelijks God in de tempel.
Op de 40e paasdag is het afscheid van Jezus definitief. Vanaf vandaag bidt de gemeenschap van volgelingen van Jezus om de gave van de Geest, van de heilige Geest, de Geest van God. Het is deze heilige Geest die de menselijke geest openhoudt, een open visie, om de Komende te verwachten. Niets is dodelijker en funest voor een geloofsgemeenschap als zij niets meer verwacht,
als zij de mogelijkheid van de komst van haar Heer afschrijft. Een gemeenschap die niets of niemand meer verwacht, of nergens naar uitkijkt, mag en moet zichzelf kritische vragen stellen.
Met de hemelvaart van Jezus worden de leerlingen zijn plechtige opvolgers. Wij symboliseren hier in de kerk dat Jezus nog steeds ‘in de geest’ aanwezig is en daarom blijft de paaskaars branden – alle zondagen die komen. Als we ons door dit licht van Pasen laten verlichten, mogen we de vraag toelaten in hoeverre wij ons in de gemeenschap van volgelingen van Jezus scharen? Als de leerlingen in de Hemelvaart aangespoord worden zelf positie te kiezen, in het spoor van Jezus te gaan, hoe staan wij daar zelf in? En dat hoeft niet eens altijd zo activistisch, we mogen ons ook laten meenemen in de gemeenschap, weet hebbend dat we daar deel van uitmaken, in alle kwetsbaarheid en diversiteit.
Zo maakt Hemelvaart van ons geen krachtdadige figuren die het wel eens gaan vertellen en uitwerken
hoe het zit en hoe het moet met het geloof, maar mogen we ons gedragen weten door een gemeenschap van zoekers, kwetsbare mensen, beschenen door het licht van Pasen.
Amen
