6 januari 2013
Lezing uit het Oude Testament: Jesaja 60:1-6
Evangelielezing: Mattheüs 2:1-12
De wijzen gaan recht op hun doel af. Zij laten hun leven leiden door het licht van God. Net als Abram trekken ook zij met de moed van het geloof uit Mesopotamië weg, een onbekende toekomst tegemoet. Je moet maar durven! Aartsvader Abram en de wijzen verkondigen zo de roemrijke daden van de enige Heer die je vertrouwen niet beschaamt, de enige God die omziet naar zijn volk.
Ook Herodes en zijn hielenlikkers, die in opperste verwarring zijn, trekken hier onze aandacht. Mensen die op hun volk neerzien, continu op hun qui vive zijn, voortdurend in angst leven voor hun volk, omdat een dictator nu eenmaal geen concurrenten duldt, uit angst om zijn macht te verliezen.
Vertrouwen tegenover angst, geloof tegenover ongeloof, de waarheid tegenover de leugen.
Deze sterrenwichelaars zijn wijs, omdat zij net als Gods volk hun vertrouwen hebben gesteld op de wolkkolom, alles verwachten van de stralende morgenster (2 Petrus 1:19; Openbaring 22:16), het enige licht dat ons verlossing brengt.
In welke lichten zien wij wat? Is die keuze wel zo wijs? Vanaf de jaren vijftig zagen we wat in popsterren en topsporters, vanaf de jaren zestig in de politiek en vanaf de jaren negentig in de economie. En wat heeft het ons gebracht? Onze dromen zijn niet uitgekomen, stuk voor stuk in duigen gevallen. Al die zogenaamde lichten bleken geen lichten te zijn. Daarom klinkt vanuit Israël steeds weer de oproep alles alleen van de wolkkolom, alles alleen van HET licht der wereld te verwachten en andere mensen of machten die zich voor lichten uitgeven diep te wantrouwen. Die pseudo-lichten hebben immers steeds weer alleen maar teleurstelling teweeggebracht, heel de geschiedenis door. Maar hebben wij iets van de geschiedenis geleerd?
Deze drie mensen zijn wijs, omdat zij aan de hand van Gods Woord de geesten weten te onderscheiden, goed van kwaad kunnen onderscheiden en daarom de juiste keuzes weten te maken.
Deze drie zijn wijs, omdat zij leven vanuit een vertrouwen dat is gebaseerd op de Enige, de Unieke, geprezen zij zijn Naam. ‘Wie op de hoge God vertrouwt, heeft zeker op geen zand gebouwd’ (Gezang 429:1), dat ontdekken ook deze merkwaardige reizigers. Datzelfde ontdekt wie zich in zijn leven laat leiden door de Heilige Geest en daarom de geesten van elkaar kan onderscheiden. Geesten die ons kwaad berokkenen, geesten die ons in de luren leggen zijn er genoeg en maken steeds weer slachtoffers.
Wie de al te mooi woorden van de banken geloofde, heeft nu een restschuld, een woord dat je tot voor kort nooit hebt horen gebruiken. Tot voor kort hoorde je de banken alleen maar praten over de overwaarde die je vooral moest besteden; je was gek als je het niet deed. En nu ben je in de aap gelogeerd, omdat je de geesten niet kon onderscheiden, leugen en waarheid niet uit elkaar kon houden.
Deze sterrenwichelaars zijn wijs, omdat zij rein van hart zijn, niet zijn afgeweken van die unieke weg achter de God van Israël aan en daarom gebroken hebben met al wat men afgodisch verheerlijkt en vereert. Daarom zullen deze reinen van hart Gods Zoon zien, zijn ZIJ van ver gekomen om alleen HEM eer te bewijzen. Daar snappen zogenaamde lichten als dictators niets van. Die denken dat alleen ZIJ recht hebben op allerlei eerbewijzen.
Pas als de eerbewijzen verstommen, volgt de grote ontnuchtering. Menig topsporter kan er over meepraten. Diep vallen ging heel wat sneller dan tot grote hoogten stijgen. En dat deed pijn. Opeens was je niemand. Iedereen die om je heen stond te schreeuwen en te juichen was opeens in geen velden of wegen te bekennen. Populariteit is een gevaarlijk wankel evenwicht, waar we dus beter maar niet aan meedoen, want zo ben je door de grilligheid van het lot een held, een licht, maar even later ben je, door iedereen in de steek gelaten, alleen op de wereld.
Deze drie wijze mannen laten zich door het pseudo-licht Herodes niet in de luren leggen. Zij horen Herodes aan als hij zegt dat hij ter zijner tijd dat sterrenkind ook wil aanbidden, maar denken er zo het hunne van. Deze wijze mannen hebben Herodes door. Zijn woorden klonken verdacht vroom, te mooi om waar te zijn. Deze drie mannen zijn zo wijs door de schone schijn heen te prikken en gaan hun eigen weg, achter HET licht aan, bij wie vergeleken andere sterren verbleken.
Wijselijk laten zij dat deel van Jeruzalem, dat in rep en roer is, achter zich. Vanaf het begin van zijn leven roept Jezus beroering op. Dat patroon zal zich steeds weer herhalen waar anderen zich belangrijker wanen dan dit weerloze kind van God. Jezus roept in onze tijd beroering en afkeer op onder machthebbers in China, omdat zij weten dat zij er aan gaan wanneer Jezus meer aanhang krijgt. In de islamitische landen is het net zo gesteld. Ja ik weet dat ik dit volgens velen niet mag zeggen, maar tolerantie die intolerantie duldt is niet meer dan onverschilligheid, weet de Heilige Geest niet van boze dwaalgeesten te onderscheiden, is ziende blind en horende doof. Maar wie wijs is heeft zijn oren en ogen wijd open rond mensen als Herodes.
Wie wijs is ervaart een diepe vreugde waar anderen niets bijzonders zien. Wie wijs is weet wie, als enige, aanbidding waard is en wie je vooral NIET moet aanbidden. Die wijsheid kan je alleen rond God leren, in de kerk, nergens anders. Die wijsheid haal je niet uit de krant, zeker niet als je een BEPAALDE krant leest die veel sensatie, maar weinig informatie biedt.
Van levenswijsheid is alleen sprake waar de Heilige Geest zich breed kan maken en daarom de leugen geen kans krijgt. Zoveel levenswijsheid, zoveel inzicht doe je pas op NAdat je, net als de wijzen, DE koning, DE Heer hebt aanbeden, eerder niet. Het gebed als de weg die tot wijsheid leidt tegenover de leugens van reclame en propaganda die, net als Herodes, ons alleen maar wat wijs proberen te maken, dus mensen allesbehalve wijs maken.
Wie in staat is om leugens te ontmaskeren, wie net als Havel uit de waarheid leeft, loopt net als de wijzen met een grote boog om zogenaamde lichten heen, ontwijkt politici als Herodes zorgvuldig. Wie wijs is, heeft voor een andere weg door het leven gekozen. Alleen God, alleen de ster van Bethlehem, alleen DE rechtvaardige Koning leidt ons in de waarheid en houdt ons op de juiste weg. Andere sterren en heersers sturen je alleen maar het bos in, leiden ons alleen maar op dwaalwegen. Daarom kiezen deze wijze mannen, heel bewust, wijselijk voor die andere weg en gaan zij onopvallend door het leven, de weg van de alleen waarlijk groten. Een wijs man gaat nu eenmaal niet in het licht staan, heeft het niet nodig bewierookt te worden.
Die bescheiden weg door het leven kent Herodes niet. Het arme kind in de kribbe daarentegen kent die weg maar al te goed in zijn leven. Alleen door de wijste te zijn en het Kind na te volgen ontkomt de rechtvaardige aan de altijd weer gevaarlijke machtswellust van mensen als Herodes, die alleen maar slachtoffers maken, veel slachtoffers, telkens weer, heel de geschiedenis door, alsmaar door.
Wij zijn gewaarschuwd. Hopelijk zijn wij dankzij Gods blijde, bevrijdende boodschap net zo wijs als het kind en de wijzen. Amen.
