2 december 2007, 1e advent
ds. Alida Groeneveld
vooraf
Zondag 2 december 2007 is de eerste zondag van Advent. Advent, we verwachten de komst van Jezus Christus en vanaf vandaag kunnen we dat onder andere zien aan de kleur in de kerk dat de adventsperiode begonnen is. De kleur van de kleden en mijn stola is paars: de nadenkkleur. We zien het ook omdat er elke zondag een adventskaars aangestoken wordt, op elke zondag een kaars meer. Het licht breidt zich uit de komende weken het begint vandaag met één kaars.
In de adventsperiode is er voor alle vier zondagen een boekje met de liederen en andere liturgische gegevens.
Voor de kinderen in de basisschoolleeftijd is er een project. Dit jaar is het thema ‘Sporen van licht’. In de kerk staat een grote berg, waarop iedere zondag een spoorzoeker uit de kerk een lichtje plaatst. Hij of zij vertelt waar hij een spoor van licht ziet.
In de adventsperiode is er aandacht voor een project van Solidaridad, informatie daarover staat hieronder.
project kinderen
Advent is de tijd van verlangen. In het donker dat om ons heen is, verlangen we naar een spoor van licht. Maar wat betekent dat eigenlijk? Wat voor sporen van licht zijn er nog meer te vinden? Wie zou ons daarover iets kunnen vertellen? Is er iemand in de gemeente die dat zou kunnen doen? Wie is de spoorzoeker van vandaag?
aandacht voor het collectedoel
Zoals u onder meer heeft kunnen lezen in de laatste editie van het kerkblad Onderweg besteden wij dit jaar in de adventstijd aandacht aan het werk van Solidaridad. Solidaridad is de ontwikkelingsorganisatie die aan de wieg stond van de Max Havelaarkoffie, de Oké-banaan en eerlijke kleding van Kuyichi, M’Braze en MADE-BY, gemaakt van katoen dat verbouwd is op een milieuvriendelijke manier en goede opbrengsten voor de boeren. In de advent staan we stil bij de noodzaak van wereldwijde solidariteit, de zoektocht naar eerlijke verhoudingen tussen producenten en consumenten en ons diepe verlangen naar vrede en gerechtigheid.
De adventscampagne van Solidaridad richt zich voor het tweede jaar op de Maya’s in San Marcos in Guatemala, onder het motto ‘Geroofd goud van de Maya’s’. Het leven van de Maya’s wordt verstoord door een mijnbouwbedrijf, dat, op zoek naar goud, hun heilige berg afgraaft. De gevolgen die de Maya’s vreesden, zoals watervervuiling en het opdrogen van bronnen, blijken inderdaad op te treden. Het bedrijf geeft geen informatie over het lozen van vervuild water en de spanningen in San Marcos lopen hoog op.
Solidaridad steunt de Maya’s van San Marcos bij hun strijd tegen de mijn. Door projectsteun, door personele steun èn door in Nederland en internationaal aandacht te vragen voor de negatieve effecten van dit soort ontwikkelingsmodellen. De Maya’s willen wel ontwikkeling; maar dan op een manier die past bij hun wensen en mogelijkheden, geloof en cultuur.
Wilt u nog meer weten, raadpleeg dan het kerkblad. Daar staat ook een link naar de website van Solidaridad. Uw financiële steun kan in de grote deeldoos. Tijdens de kinderdienst is ook al geld ingezameld voor dit project, en dat zal ook de komende adventszondagen gebeuren. Van harte aanbevolen.
lezingen:
Jesaja 2: 1-5
Matteus 24:32-44
Gemeente van onze Heer Jezus Christus,
Deze periode van het jaar: herfst en winter, kenmerkt zich door de intense verwachting van advent, de vreugde om de geboorte van de Heer met kerstmis en de verwondering over de gedaante van zijn verschijning onder ons mensen – en dan is het inmiddels Epifanie.
Deze 1e adventszondag is het begin van het kerkelijk jaar. Dit suggereert een breuk van oud naar nieuw, maar dit is slechts ten dele het geval. De laatste zondagen van de voleinding hebben de advent al voorbereid. De eschatologie, de aandacht voor de laatste dingen die te geschieden staan, kenmerkt ook het begin van advent. Daarom is de overgang van de laatste naar de eerste zondag van het kerkelijk jaar vloeiend en niet abrupt.
Met Israël leeft de Kerk vanuit de verwachting van Gods Messias. De symboliek van het toenemende licht in een donkere wereld heeft het ritueel van het aansteken van vier adventskaarsen, op elke zondag één meer, tot gevolg gehad. “Licht tot verlichting van de volken” zoals Simeon over de Messias spreekt in Lucas 2, bij de ontmoeting in de tempel, maar ook een geloofsbesef dat aansluit bij de zonnewende in de midwinter, iets dat op het noordelijk halfrond duidelijk merkbaar is.
Verwachten, wachten op… Vol verwachting klopt ons hart… Maar wie of wat verwachten wij, zo vlak voor Sinterklaas? De verwachting van de Messias in ons eigen leven, in het leven van de wereld? Verwachten we nog wel wat? Of zijn we cynisch en verwachten we niets meer. We hebben ons leven in eigen hand – en dat willen we graag zo houden. Mensen die menen dat het moeilijke tijden zijn en dat het anders moet kunnen – en dat kan het over van alles gaan, van veiligheid tot de misère in de zorg & het onderwijs, van extremisme en het opvoeden van kinderen, en vooral de vrede die maar niet daagt, die maken het zichzelf en anderen nodeloos moeilijk. Nee, we verwachten niets.
Geloven is, zo las ik recent, geloven is geduld hebben, geduld oefenen, het wachten en het verwachten uithouden. Verwachten, het is wel heel moeilijk. Maar toch, laten we vanmorgen er maar van uit gaan dát we de komst van het Rijk van God in onze wereld verwachten.
Hoe zwaar wachten en verwachten ons ook mag vallen, toch leven we er ook van.
Hoe kunnen we anders het leven uithouden, als we niet geloven dat aan alle ellende een einde komt, eens voorgoed als we niet geloven dat in het stikkedonker altijd licht zal schijnen. Als het project met de kinderen: zoeken naar sporen van licht, kinderspel blijft, niet serieus te nemen.
Advent is een kijkoefening. Wat zijn de voortekenen van Gods toekomst en waar kunnen we deze zien? Let op de vijgenboom, zegt Matteus, de knoppen zijn wel te zien, maar je moet er dan ook naar kijken! Met de kinderen zoeken we de sporen van het licht, en vandaag hoorden we van de spoorzoeker dat hij dat vindt in de natuur die nu al de belofte van het nieuwe seizoen in zich draagt.
De profeet Jesaja spreekt over de toekomst in beelden en tegelijkertijd ook weer zo duidelijk dat je er wel mee aan de slag moet. Uitzien naar het Rijk van God, leven vanuit het visioen,
èn werken aan de vervulling ervan, in het hier en nu. Je hoeft niet ingewikkelde capriolen uit te halen om te constateren dat het onrecht dichtbij is. Jesaja ziet rond de berg van de Heer een bonte verzameling van mensen, van allerlei slag en heel verschillende vroomheid. Waarom zij zich daar bevinden? Daar bij de plek van God is het een leer- en werkplaats. Het is op die plek dat God zelf ons de weg wijst, de wet als programma van bevrijding en vernieuwing, de weg wijzend naar de nieuwe toekomst.
De evangelist Matteus spoort ons aan tot waakzaamheid, alertheid gewoon op de plek waar je bent. Je wordt meegenomen vanaf de plaats waar je je bevindt, vrouwen als zij bij de molen staan, – niets geen verre verten, maar gewoon actieve deelname aan de geschiedenis van God naar mensen toe, in het hier en nu.
De Messiaanse wereld van recht en vrede is nog ver en tegelijkertijd komt het onder ons, in ons alledaagse bestaan. Zo gewoon en ongewoon als Noach aan zijn ark bouwde. Geen garantie, wel de belofte. Hoe gaan wij, die leven van deze belofte, het aangesproken zijn, op onze weg. Beginnen we zo’n kijkoefening, of is het één en al cynisme ‘hebben we al eens gezien, is toen ook mislukt’, ‘het wordt nooit wat’, ‘zo gaat dat nu eenmaal altijd’. Dergelijke opmerkingen zijn dodelijk. Waakzaamheid, alert zijn.
Kijk naar initiatieven die ontplooid worden waaruit verbroedering en verzustering spreekt, tussen mensen, bevolkingsgroepen – soms tegen beter weten in. Kijk maar naar de vijgenboom, die groeit tegen de verdrukking in. De vijgenboom is, samen met de olijfboom en de wijnstok, het teken van voorspoed en vrede. De vijgenboom, de boom van het paradijs en het beloofde land. Met de vijgenboom is overigens iets merkwaardigs aan de hand. Met een vijgenboom moet je geduld hebben. Het duurt lang voordat een vijg vrucht draagt. Maar ook wordt een vijgenboom pas laat in het voorjaar groen. De amandelbloesem bloeit al eind januari, het teken van het aanstaande voorjaar. De vijgenboom wordt pas in april groen: we weten dat de zomer komt. Zo zijn er vroege en late tekenen, ook in de natuur te bespeuren
Er zijn vele soorten vijgen. Op de rots achter ons huis in Zambia staat een rockfig, een rotsvijg. Een type vijg dat ogenschijnlijk jaren zonder water kan, en uiteindelijk ook barsten in de harde steen veroorzaakt. Over geduld en uithouden gesproken. In Almere staat ook weer een vijgenboom; in de vette klei draagt de boom flink vrucht, in november aten we de laatste vruchten, en herinnert ons ieder najaar aan geduldig wachten.
Het wachten en verwachten uithouden, vanwege het verlangen en het visioen van vrede en recht. Daarvan droomde Jochen Klepper de dichter van gezang 130. Zijn werkelijkheid kwam meer overeen met de beschrijving in Matteus 24. Hij leefde in de donkere dagen van het nationaal-socialisme in Duitsland. Hij schreef dit lied in 1937 als kerstgroet naar zijn vrienden. Hij nodigde hierin iedereen uit om te blijven zingen van hoop en verwachting, van het komende licht. Jochen Klepper was theoloog en journalist, en gehuwd met een joodse vrouw die uit een eerder huwelijk 2 dochters had. Toen deportatie dreigde, in 1942, koos hij samen met zijn vrouw en één van de dochters vrijwillig voor de dood. Jochen Klepper heeft geworsteld met het raadsel van Gods verborgenheid: waar is God als het zo donker is? Hij schrijft in het laatste couplet: “God lijkt wel diep verborgen in onze duisternis. Zijn duisternis is licht.”
Zo is advent een kijkoefening. Kijken naar sporen van licht, niet tegen beter weten in en onszelf voor de gek houdend, maar levend vanuit de belofte dat God onze duisternis deelt en dat het licht komt.
De komst van het Rijk van God, enerzijds leven we ervan en leven we ernaartoe, we zien de tekenen in de natuur om ons heen, heel gewoon en alledaags. Anderzijds is het Rijk van God iets dat zo ver weg lijkt, zo wereldvreemd is, zo ver als de hemel van de aarde verwijderd is. Tussen beide uitersten gaat de slinger heen en weer. Advent biedt uitzicht naar het kerstfeest. Met het oog kun je scherp zien, maar gebruik je ogen ook! Om de groeikracht te zien, om in te zien dat we geduld nodig hebben om het wachten uit te houden.
In de naam van de vader en de zoon en de heilige geest, amen.
