Gemeente van Jezus Christus,

Twee weken geleden maakten we kennis met Ruth. We zagen haar vastberadenheid om bij haar schoonmoeder te blijven. We hoorden over haar trouw. Vandaag zien we haar op het veld. Zoals we zien in dit schilderij van Corja Bekius. Een gebogen gestalte in een rood/geel landschap.

Jeanette van Andel dichtte hierbij:
Als het landschap nijgt Ruth en leest
aren: een verhaal van hoop.
wie zal haar zien
en genegen zijn?

Waar mensen
iets
willen laten vallen
ligt genade voor het oprapen.

In de verte wenkt een boom,
daar staat een rechtvaardige.
Laat dat nu toeval zijn.

Ruth beseft dat er eten moet komen. Zonder dat is er geen toekomst voor haar en Naomi. Daarom neemt ze het initiatief om aren te gaan lezen op het veld. Het is immers oogsttijd. Het was de gewoonte dat de armen en weduwen alles wat bleef liggen op de akkers en bleef staan aan de randen van het veld, mochten verzamelen. Zo was het bij wet bepaald.
Daarom is Ruth de hele dag aren aan het rapen. Aan het einde van de dag heeft ze voor zichzelf en Naomi 40 liter gerst bij elkaar verzameld. Een klein wonder, een verhaal dat verder gaat.

Wat heeft dit kleine, menselijke verhaal nu met Pinksteren te maken? Waarom lezen we dit op deze feestdag?

Dit jaar valt ons Pinksterfeest precies samen met het Joodse wekenfeest, Sjavoeot. Dit feest wordt 50 dagen na Pesach gevierd. Het is een soort 2-in-1 feest.
Van oorsprong was het een oogstfeest. Het werd gevierd tegen de tijd dat de eerste tarweoogst van het land gehaald kon worden. Na een lange winter was er weer in overvloed te eten.
Later werd het wekenfeest verbonden met God die de Tora aan Israël heeft gegeven. 50 dagen na Pesach, het feest van de uittocht uit Egypte, is dit het feest waarop gevierd wordt dat God op de Sinaï zich opnieuw verbindt aan de toekomst van zijn volk. Daarbij gaf hij zijn leefregels, de Tora.
In de Joodse traditie wordt er bij elk feest een speciale feestrol gelezen. Met Sjavoeot wordt het boek Ruth gelezen in de synagoge.

Dat is niet zo verwonderlijk omdat beide accenten van het feest terugkomen in dit kleine boekje en dan ook nog eens in het bijzonder in hoofdstuk 2. We hebben gelezen hoe Ruth profiteert van de oogsttijd. Hoe zij gezien wordt en na een periode van verdriet en zorgen opnieuw overvloed kent in haar leven.
Maar ook de Tora speelt een grote rol in het verhaal van Ruth. Het zijn de regels waarmee God het goed leven mogelijk wilde maken voor zijn volk, maar eigenlijk voor de hele wereld. Daarom zijn er duidelijke regels opgenomen waarin er gezorgd wordt voor de armen, zoals Naomi en Ruth.
In Ruth 2 maken we kennis met nog een 3e hoofdrolspeler in het verhaal, Boaz. Hij is verre familie van Elimelech. Er wordt van hem gezegd dat hij een moedige en belangrijke man is. Bovendien is hij ook nog eens ontzettend aardig. Hij ziet Ruth, hij erkent haar moeilijke positie, hij heeft respect voor haar doorzettingsvermogen en trouw aan Naomi. Uiteindelijk blijkt hij ontzettend ruimhartig te zijn. Ze mag drinken pakken, moet op zijn akker blijven werken en hij maant zelfs zijn werknemers om extra graan voor haar te laten vallen. Hij doet veel meer voor deze buitenlandse weduwe dan hij bij wet verplicht is. Hij laat zelf zien welke zegen het kan brengen om te schuilen onder de vleugels van de Ene God van Israël. Boaz laat Gods eigen ruimhartigheid en trouw zien in hoe hij met Ruth omgaat, dat zal de rest van het verhaal nog verder bewijzen.

Wat een verademing zal dit geweest zijn in de tijd waarin het boek Ruth geschreven werd. Zo na de ballingschap moesten mensen weer uitzoeken hoe dat ging: leven met elkaar en met God. Dit verhaal vertelt een heel positief en ruimhartig verhaal. In plaats van beperkende regels werd hier een goed voorbeeld neergezet. Misschien wel een lichtelijk optimistisch en ideaal plaatje, er wordt gezorgd voor de vreemdeling en behoeftige medemens, maar daarom niet minder inspirerend en belangrijk.
In onze tijd is het net zo goed een verademing. Niet voor niets wijst Rutger Bregman in zijn boek ‘de meeste mensen deugen’ op het frame dat veelal in het nieuws wordt neergezet. Een frame waarin we uitgaan van de kwade bedoeling van de ander, waardoor onze angst en wantrouwen gevoed wordt. Volgens hem wordt dit een self fulfilling profecy, een bril waardoor je niets anders dan dit negatieve beeld ziet. Dat het boek al twee jaar lang in de top 10 van meest verkochte boeken bewijst dat er een verlangen leeft naar een ander verhaal. Een positief verhaal over hoe het ook kan, dat menselijke samenleven.

Zo’n tegenverhaal, een verhaal dat laat zien dat het ook anders kan, is dus het boekje Ruth. Boaz laat zien dat met Gods ruimhartige en trouwe zegen mensen weer tot bloei kunnen komen. Die zegen is er voor iedereen, niemand uitgezonderd.
Dit vormt een mooie parallel met het verhaal dat in Handelingen 2 verteld wordt. We hebben het niet gelezen, maar het begint ermee hoe Gods Geest begint te waaien en alle aanwezigen in vuur en vlam zet. Iedereen merkt het effect, niemand uitgezonderd. Van oost tot west, de hele wereld is in beeld als het gaat om Gods zegen. Als geen ander preek Petrus vervolgens over het reddende werk van Jezus Christus en over de nieuwe tijd die is aangebroken.
We zullen zo lezen hoe aan het einde van het hoofdstuk duidelijk wordt waartoe dit leidt. Mensen zijn diep geraakt en komen tot geloof. Ze vormden met elkaar een gemeenschap, zorgden voor de armen in hun midden, deelden de maaltijd met elkaar en vormden een gemeenschap van gebed. Opnieuw een ideaal plaatje misschien, net als met Ruth. Zo zou het leven, ook in de kerk zijn, als alle perfect is. Maar er gaat wel een inspirerende kracht van uit. Zo kan het leven zijn als mensen met chèsed, trouw en liefde, in het leven staan.

Corja Bekius schilderde met Ruth in het achterhoofd dit Pinksterraam. Ze schrijft erbij: ‘met Pinksteren viert de kerk de gave van de Geest. Daar hoort een gloedvolle kleur rood bij. Mensen komen in vuur en vlam te staan. Het is tijd om te oogsten’.

Pinksteren is het feest van de Geest van God, en het feest van de kerk waarin Gods Geest mag waaien. Ruth motiveert ons om met aandacht de zegen te oogsten die God ons schenkt. Een zegen die wij mogen ervaren in elkaar, in Gods woorden die mogen klinken en in Christus’ liefde en trouw die hier levend worden gehouden.
Waarin is de kerk van toegevoegde waarde voor uw leven? Welk verhaal zouden wij nog meer mogen laten zien met elkaar om een ander geluid te laten horen in deze wereld? In welke grote of kleine dingen zijn de kerk en de mensen in de kerk belangrijk voor U? Natuurlijk gaat niet alles goed en zijn er genoeg momenten om van te leren. Vandaag is het tijd om te vieren wat goed gaat en waar we van genieten.

Ik hoop dat we dan met elkaar op het spoor komen van dat wat wij durven laten vallen, zodat ook in ons midden Gods genade voor het oprapen ligt.

Amen