17 april 2022 – Pasen
Gemeente van de Opgestane en levende Christus,
Toen ik afgelopen week met Marnix Haak en Annabel Hilders de kerkdienst van Goede Vrijdag had voorbereid, stonden we nog even met elkaar te praten. We kregen het over de traditie die er een poosje was om met de jeugd de Paasnacht wakend door te brengen. Met elkaar de nacht doorkomen in een steeds kouder wordende kerk, om het samen licht te zien worden. Het was een ervaring die indruk gemaakt heeft.
Wanneer was de laatste keer dat jij een nacht hebt doorgehaald?
Wanneer hebt u het licht zien worden ’s ochtends vroeg, alleen of met anderen?
Wanneer hebt u het licht zien worden ’s ochtends vroeg, alleen of met anderen?
Een nieuwe dag
Daar begint het Paasverhaal
Daar begint het Paasverhaal
Het begin van de dag heeft altijd iets mysterieus.
Ergens ontstaat er een streepje licht.
Of zoals bij deze foto zie je het licht achter de bergen.
De horizon is al gekleurd,
maar de voorgrond is nog in donker gehuld.
Ergens ontstaat er een streepje licht.
Of zoals bij deze foto zie je het licht achter de bergen.
De horizon is al gekleurd,
maar de voorgrond is nog in donker gehuld.
Je ziet wel de contouren van enkele struiken.
De nieuwe morgen werpt langzaam een licht op de wereld van die dag.
Het donker van de nacht is nog niet verdwenen.
De nieuwe morgen werpt langzaam een licht op de wereld van die dag.
Het donker van de nacht is nog niet verdwenen.
Daar begint het paasverhaal. Bij het voorzichtige begin van een nieuwe dag. Bij een eenzame vrouw die op weg gaat naar het graf van haar vriend en heer. Wat ze daar hoopt te vinden vertelt het verhaal niet. Misschien alleen maar de bevestiging dat die nachtmerrie echt heeft plaatsgevonden. Verderop lezen we immers over haar tranen en vertwijfelen.
Terwijl het nog donker is en misschien alleen dus wat contouren zichtbaar zijn komt ze bij het graf aan en ziet dat de steen voor de opening is weggehaald. De nachtmerrie is nog niet voorbij, is haar conclusie. Nu is ook nog zijn lichaam gestolen.
Terwijl het nog donker is en misschien alleen dus wat contouren zichtbaar zijn komt ze bij het graf aan en ziet dat de steen voor de opening is weggehaald. De nachtmerrie is nog niet voorbij, is haar conclusie. Nu is ook nog zijn lichaam gestolen.
Zo vertelt Johannes zijn verhaal. Geen bliksemflitsen of bevingen, geen bijzondere natuurverschijnselen, zelfs geen engelen in deze fase. Het is opvallend hoeveel terughoudendheid er is bij het verhaal van Pasen. Niet alleen bij Johannes, maar bij alle evangelisten is het verhaal heel sober. Niemand waagt zich aan een beschrijving van het moment suprême zelf. Nee, het gaat over het graf dat leeg is en daarna pas over de ontmoetingen met de Opgestane.
Datzelfde geldt voor de kunst. Er zijn nauwelijks kunstenaars die zich gewaagd hebben aan het moment van de opstandig zelf. Dat is te groot en te mysterieus om in beelden te vangen. Daar kan ik me heel goed iets bij voorstellen. Hoe zou je dat ook moeten weergeven?
Wel heeft de menselijke ontmoeting tussen Maria en de Opgestane schilders als Rembrandt geïnspireerd. Van het lege graf zijn ook vele kunstwerken te vinden.
Mij raakte een ander schilderij van de van oorsprong Zwitserse schilder Eugene Burnand. Hij liet zich inspireren door het eerste deel van ons verhaal waarin we twee andere mensen tegenkomen. Hij probeerde in dit schilderij, dat hij maakte in 1898, vast te leggen hoe in de ochtendschemering twee leerlingen op weg zijn naar het graf: Petrus en de leerling van wie Jezus veel hield.
Wel heeft de menselijke ontmoeting tussen Maria en de Opgestane schilders als Rembrandt geïnspireerd. Van het lege graf zijn ook vele kunstwerken te vinden.
Mij raakte een ander schilderij van de van oorsprong Zwitserse schilder Eugene Burnand. Hij liet zich inspireren door het eerste deel van ons verhaal waarin we twee andere mensen tegenkomen. Hij probeerde in dit schilderij, dat hij maakte in 1898, vast te leggen hoe in de ochtendschemering twee leerlingen op weg zijn naar het graf: Petrus en de leerling van wie Jezus veel hield.
Het is duidelijk dat het vroeg op de dag is. Het licht is nog zacht, maar al wel sterk genoeg om ons een blik te gunnen op de gezichtsuitdrukking van deze twee leerlingen en hun intense emoties. Petrus als een al wat oudere man met een gerimpeld gezicht door het vissersleven. Met de hand op zijn hart wijst hij vooruit naar het graf. Zijn gezicht drukt van alles uit als verdriet, spanning en haast een ongeloof.
De andere leerling, die vaak als Johannes geïdentificeerd wordt, heeft zijn handen smekend in elkaar gevouwen. Hij is al net een stap verder dan zijn broeder. Verbeten staart hij de verte in. Wellicht hopend, tegen beter weten in, dat er een wonder mogelijk is. Zijn kleren zijn wit, als symbool voor het geloof dat bij hem als eerste die ochtend ontstaat.
De andere leerling, die vaak als Johannes geïdentificeerd wordt, heeft zijn handen smekend in elkaar gevouwen. Hij is al net een stap verder dan zijn broeder. Verbeten staart hij de verte in. Wellicht hopend, tegen beter weten in, dat er een wonder mogelijk is. Zijn kleren zijn wit, als symbool voor het geloof dat bij hem als eerste die ochtend ontstaat.
Twee vrienden in beweging gebracht door het nieuws van Maria dat de steen van het graf weg is en ze Jezus’ lichaam hebben weggehaald. Allebei reageren ze daar anders op. Je ziet vooral aan hen af dat er van alles door hen heen raast: hoop en wanhoop, verdriet en voorzichtige blijdschap. Je zou met ze mee willen kijken om te zien wat zij zien.
Misschien doen we dat ook wel deze ochtend. Door hier in de kerk te zitten of thuis mee te kijken en eens te voelen hoe wij erbij zitten. Wie weet ben je ontzettend blij dat we dit feest met elkaar kunnen vieren, samen zingend en biddend. Wellicht vind je het nog wel wat eng om in zo’n grote groep bij elkaar te zijn of voel je de afstand omdat je gezondheid het niet toelaat dat risico te nemen. Het kan zijn dat je de blijdschap om Jezus opstanding helemaal kan meevoelen, maar het kan ook zijn dat er zoveel speelt in je leven en de wereld dat je er niets van snapt. Wellicht voel je dit allemaal door elkaar heen. Is het allemaal nog niet zo scherp en duidelijk.
In het paasverhaal is plek voor verrassend veel emoties. Het is niet alleen maar blijdschap wat Johannes ons brengt. Het is een verwarrend verhaal, vol emoties en vragen. Zoals het leven zo vaak verrassend en tegelijk heel dubbel kan zijn.
In het paasverhaal is plek voor verrassend veel emoties. Het is niet alleen maar blijdschap wat Johannes ons brengt. Het is een verwarrend verhaal, vol emoties en vragen. Zoals het leven zo vaak verrassend en tegelijk heel dubbel kan zijn.
Met al die verschillende emoties zijn wij vanochtend in beweging gebracht. Net zoals Petrus en Johannes in beweging zijn gebracht. Dat is het bijzondere aan dit verhaal over die ene morgen. Het zet mensen in beweging. Jullie zijn immers hierheen gekomen of hebben de moeite genomen om de computer op te starten en deze dienst te volgen. Niet voor niets straalt, net als het evangelieverhaal, het schilderij van Burnand heel veel beweging uit.
Wat we dan met deze twee vrienden vinden is in eerste instantie het lege graf. Er kan geen sprake zijn van grafroof, want dan waren de windsels niet zo netjes achtergebleven. Heel precies is dat detail beschreven, zodat er geen twijfel over kan bestaan: dit graf is niet zomaar leeg.
Pasen begint bij het voorzichtige besef dat hier iets gebeurd is wat ons begrip te boven gaat. Hier heeft God zich met de gang van zaken bemoeit. Hoe en wat laat zich niet precies in woorden vangen, maar Jezus heeft gebroken met de macht van dood en duisternis.
Later zijn er de verhalen over de ontmoetingen met de Opgestane, zoals het verhaal over Jezus en Maria bij het graf. Ontmoetingen waar Jezus oog heeft voor de verwarring en het onvermogen om het grote nieuws te begrijpen. Hij neemt het ze niet kwalijk dat het tijd kost om te vatten dat zijn dood aan het kruis toch niet het einde van het verhaal is.
Het allereerste begin is echter dat lege graf en het voorzichtige besef van het wonder dat daar plaats moet hebben gevonden. Voor de leerlingen die Jezus liefhad is het genoeg om te geloven ondanks dat hij nog niet alles precies begrepen zal hebben. Hij voelt daar Gods liefde op een manier zoals hij dat nog nooit eerder heeft gedaan.
Pasen begint bij het voorzichtige besef dat hier iets gebeurd is wat ons begrip te boven gaat. Hier heeft God zich met de gang van zaken bemoeit. Hoe en wat laat zich niet precies in woorden vangen, maar Jezus heeft gebroken met de macht van dood en duisternis.
Later zijn er de verhalen over de ontmoetingen met de Opgestane, zoals het verhaal over Jezus en Maria bij het graf. Ontmoetingen waar Jezus oog heeft voor de verwarring en het onvermogen om het grote nieuws te begrijpen. Hij neemt het ze niet kwalijk dat het tijd kost om te vatten dat zijn dood aan het kruis toch niet het einde van het verhaal is.
Het allereerste begin is echter dat lege graf en het voorzichtige besef van het wonder dat daar plaats moet hebben gevonden. Voor de leerlingen die Jezus liefhad is het genoeg om te geloven ondanks dat hij nog niet alles precies begrepen zal hebben. Hij voelt daar Gods liefde op een manier zoals hij dat nog nooit eerder heeft gedaan.
Natuurlijk mogen we Pasen groots vieren. We mogen jubelen en juichen, blij en dankbaar zijn. Die grote beweging mag klein beginnen. Als het voorzichtige eerste licht van een nieuwe morgen. Een nieuwe morgen waarin het licht van Gods liefde mensen op laat staan en in beweging brengt.
De predikant en dichter Troost schreef hierover:
Liefde is licht, opnieuw geboren
Wakker uit nacht en eenzaamheid.
Liefde heeft handen, ogen, oren
Zo open als de dageraad
Liefde heeft nooit de hoop verloren
Liefde leeft langer dan de haat.
Wakker uit nacht en eenzaamheid.
Liefde heeft handen, ogen, oren
Zo open als de dageraad
Liefde heeft nooit de hoop verloren
Liefde leeft langer dan de haat.
En de laatste regel van het lied luidt
Boven mij gaat de hemel open:
Gods liefde die ons wakker kust.
Gods liefde die ons wakker kust.
Dat wens ik u en jou toe deze Paasochtend. Dat de warmte van Gods stralende liefde te voelen mag zijn in je leven en je in beweging zal brengen. Als voorzichtig begin, nog in de nacht of stralend in al haar kracht op een mooie dag.
Amen
