31 december 2022
Gemeente van Jezus Christus, lieve mensen,
‘Wat zullen wij dan over deze dingen zeggen?’
Het is een zin van Paulus die ik voor de grap nog wel eens aanhaal. Vooral als ik even bedenktijd nodig heb…. Het is één van die iconische zinnen uit de Bijbel, maar wel eentje die past bij de preek van deze avond. Wat zullen we zeggen over het afgelopen jaar? Welk licht werpen de Bijbelteksten en liederen van deze avond op 2022?
Wat zullen wij dan over deze dingen zeggen?
Het is een zin van Paulus die ik voor de grap nog wel eens aanhaal. Vooral als ik even bedenktijd nodig heb…. Het is één van die iconische zinnen uit de Bijbel, maar wel eentje die past bij de preek van deze avond. Wat zullen we zeggen over het afgelopen jaar? Welk licht werpen de Bijbelteksten en liederen van deze avond op 2022?
Wat zullen wij dan over deze dingen zeggen?
Winfried Baijens van het NOS jaaroverzicht begon ook met een dergelijke binnenkomer: ‘Wat zegt het als je in december al niet meer weet hoe het jaar begon?’. Hij doelde op de lockdown waarmee 2022 begon en die we al bijna vergeten waren. ‘Het wereldnieuws raakt dit jaar iedereen….’ Zo vervolgde hij.
Dat is natuurlijk al heel lang zo, maar dit jaar voelden we dat extra. De oorlog in Oekraïne heeft grote gevolgen. Vooral voor de mensen in Oekraïne zelf, maar ook voor ons. Ontzettend veel gezinnen kunnen niet meer rondkomen door alle gestegen prijzen. Het was een onrustig jaar waarin we van de ene crisis naar de andere holden. Van energiecrisis, naar stikstofcrisis, bouwcrisis, asielcrisis en noem maar op.
In mijn pastorale gesprekken kon ik merken dat het wereldnieuws jullie allemaal bezighield. Meer dan in andere jaren ging het naast persoonlijke- en geloofszaken ook over de wereld waar we in leven. Er kwamen herinneringen aan andere tijden naar boven, zoals de 2e Wereldoorlog, en de honger en onzekerheid die er toen was. Daar mocht het over gaan, omdat ik meer en meer merk hoe heilzaam het is als je dat wat je bezighoudt woorden mag geven tegenover iemand die luistert. Misschien wel Iemand met een hoofdletter.
Dat is natuurlijk al heel lang zo, maar dit jaar voelden we dat extra. De oorlog in Oekraïne heeft grote gevolgen. Vooral voor de mensen in Oekraïne zelf, maar ook voor ons. Ontzettend veel gezinnen kunnen niet meer rondkomen door alle gestegen prijzen. Het was een onrustig jaar waarin we van de ene crisis naar de andere holden. Van energiecrisis, naar stikstofcrisis, bouwcrisis, asielcrisis en noem maar op.
In mijn pastorale gesprekken kon ik merken dat het wereldnieuws jullie allemaal bezighield. Meer dan in andere jaren ging het naast persoonlijke- en geloofszaken ook over de wereld waar we in leven. Er kwamen herinneringen aan andere tijden naar boven, zoals de 2e Wereldoorlog, en de honger en onzekerheid die er toen was. Daar mocht het over gaan, omdat ik meer en meer merk hoe heilzaam het is als je dat wat je bezighoudt woorden mag geven tegenover iemand die luistert. Misschien wel Iemand met een hoofdletter.
Dat geldt net zo goed voor deze avond. In een artikel over de kerkdienst op oudjaarsavond schrijft Peter-Ben Smit: ‘Onzekerheid over het bestaan wordt toegelaten, uitgesproken en belicht vanuit geloof in en hoop op Gods liefde, die sterker is dan alle duisternis.’
Het leek wel alsof door deze uitspraak alle losse onderdelen op hun plek vielen. Want is dat niet wat we deze avond doen? Eerlijk toegeven dat we bewogen zijn door het jaar dat achter ons ligt? Dat het ons getekend heeft, ten positieve en ten negatieve, en dat we zoekend zijn naar de zin en samenhang van het geheel?
Het leek wel alsof door deze uitspraak alle losse onderdelen op hun plek vielen. Want is dat niet wat we deze avond doen? Eerlijk toegeven dat we bewogen zijn door het jaar dat achter ons ligt? Dat het ons getekend heeft, ten positieve en ten negatieve, en dat we zoekend zijn naar de zin en samenhang van het geheel?
De liederen van deze avond zingen over geborgenheid bij God. Van de bekende woorden van Bonhoeffer: ‘In goede machten liefderijk geborgen, verwachten wij getroost wat komen mag.
God is met ons des avonds en des morgens, is zeker met ons elke nieuwe dag’, tot de woorden van Psalm 91 die gaan over het schuilen onder Gods vleugels. Het zijn liederen van verlangen. We verlangen naar die geborgenheid, juist als de wereld om ons heen onrustig is. Meer nog dan verlangen is in de liederen te voelen dat ondanks alle onzekerheid die geborgenheid bij God gevoeld mag worden. Niet alleen in de toekomst, maar ook nu al in de tijden waarin we nu leven.
God is met ons des avonds en des morgens, is zeker met ons elke nieuwe dag’, tot de woorden van Psalm 91 die gaan over het schuilen onder Gods vleugels. Het zijn liederen van verlangen. We verlangen naar die geborgenheid, juist als de wereld om ons heen onrustig is. Meer nog dan verlangen is in de liederen te voelen dat ondanks alle onzekerheid die geborgenheid bij God gevoeld mag worden. Niet alleen in de toekomst, maar ook nu al in de tijden waarin we nu leven.
Zo valt de Bijbeltekst uit Paulus zijn brief aan de gemeente in Rome op zijn plek. Waar de liederen nog op twee gevoelens lijken te hinken, verlangen of zekerheid, zet Paulus vol in op de zekerheid van Gods liefde. Dat doet hij niet omdat het leven voor hem van een leien dakje gaat. Het is nogal een lijst die hij opnoemt: tegenspoed, ellende of vervolging, honger of armoede, gevaar of het zwaard. We weten dat hij deze zaken zelf ondervonden heeft. Paulus heeft vaak het imago van een stoere baas, maar hij heeft best veel tegenslagen gehad. Hij heeft gevangen gezeten, is mishandeld, had knallende ruzie met voorheen beste vrienden en hij werd met de nek aangekeken in verschillende plaatsen waar hij kwam. Eigenlijk is Paulus in deze tekst dus heel open en eerlijk over de onzekerheden in zijn leven en het leven van de christenen waaraan hij schrijft. Die hadden net als hij een roerig leven, vaak door hun keuze om christen te worden.
En toch….. zo klinkt het bij Paulus. Ondanks alles wat hij meemaakt is hij zeker van Gods liefde. Juist in alle tegenslagen en onzekerheden voelt Paulus zich verbonden met Jezus Christus. Via Jezus met God zelf, want in Jezus heeft God zelf gedeeld in alle bestaansonzekerheid die het leven van een mens kan tekenen.
We leven in de kerst-tijd, de tijd waarin we vieren dat God onder ons kwam wonen. Immanuël, God-met-ons, is ook echt God mét ons. God is naar deze wereld, naar u, en jou en mij, toegekomen om ons te laten voelen dat we ons ten alle tijden bij hem geborgen mogen voelen. Hij is dan niet ver weg, maar heel dichtbij: naast ons, in ons misschien wel.
We leven in de kerst-tijd, de tijd waarin we vieren dat God onder ons kwam wonen. Immanuël, God-met-ons, is ook echt God mét ons. God is naar deze wereld, naar u, en jou en mij, toegekomen om ons te laten voelen dat we ons ten alle tijden bij hem geborgen mogen voelen. Hij is dan niet ver weg, maar heel dichtbij: naast ons, in ons misschien wel.
Die ervaring brengt Paulus tot een tekst die klinkt als een lied: ‘Ik ben ervan overtuigd dat dood noch leven, engelen noch machten noch krachten, heden noch toekomst, hoogte noch diepte, of wat er ook maar in de schepping is, ons zal kunnen scheiden van de liefde van God, die Hij ons bewezen heeft in Christus Jezus, onze Heer.’
Niets kan God ervan weerhouden op ons af te stappen en ons liefdevol te omarmen. Geen enkele macht of kracht kan God doen terugkomen op zijn besluit. Geen oorlog of crisis kan God van ons weghouden. Hij wil mét-ons zijn in alle tijden van ons leven. In die liefde mogen we ons geborgen weten, deze avond en ons hele leven.
Niets kan God ervan weerhouden op ons af te stappen en ons liefdevol te omarmen. Geen enkele macht of kracht kan God doen terugkomen op zijn besluit. Geen oorlog of crisis kan God van ons weghouden. Hij wil mét-ons zijn in alle tijden van ons leven. In die liefde mogen we ons geborgen weten, deze avond en ons hele leven.
Dit is niet bedoeld als zoethoudertje of om de moeilijke tijden van het leven weg te poetsen onder een vroom laagje. Het is soms ontzettend lastig om dit vlammetje van hoop en vertrouwen aan te houden als het om je heen of in je stormt. De vraag: ‘waar is God nu?’, hebben wij denk ik ons allemaal wel eens afgevraagd.
Soms kunnen we op die momenten niet meer doen dan de betrouwbare en verstandige dienaar te zijn waar Matteüs over spreekt. Te doen wat er van ons gevraagd wordt: namelijk goed voor elkaar en deze wereld te zorgen. De waakzaamheid waar Matteüs toe oproept uit zich in medemenselijkheid en naastenliefde. Waar we dat vinden, vinden we ten diepste Gods uitgestoken. Liefdevolle armen waarin wij mogen schuilen.
Soms kunnen we op die momenten niet meer doen dan de betrouwbare en verstandige dienaar te zijn waar Matteüs over spreekt. Te doen wat er van ons gevraagd wordt: namelijk goed voor elkaar en deze wereld te zorgen. De waakzaamheid waar Matteüs toe oproept uit zich in medemenselijkheid en naastenliefde. Waar we dat vinden, vinden we ten diepste Gods uitgestoken. Liefdevolle armen waarin wij mogen schuilen.
Laat dat het licht zijn dat deze avond schijnt op alles van het afgelopen jaar en wat we meenemen richting het nieuwe jaar.
Amen
