Gemeente van Jezus Christus,

‘van een plank uit het zicht,
Pak ik wat verborgen ligt.’

Met die regel begon het lied dat Marinka net zong. Ik heb het voor het eerst gehoord toen we in mijn bibliodrama opleiding met dit verhaal gingen spelen. Een van de docenten draaide het. Vervolgens werd de sfeer van dit lied en misschien zelfs deze ene eerste regel een toegang om het verhaal te begrijpen, om ermee te kunnen spelen.

In het lied zingt Maria over die ene hele bijzondere kruik die ze ver weg gestopt heeft. Op een plank achter allerlei andere kruiken en potjes met allerlei alledaagse zaken. Een plek waar niemand iets kostbaars zoekt.
Het is een kruik gevuld met extreem kostbare nardus olie. Afkomstig van planten die helemaal in de Himalaya groeien. Wat een afstand heeft deze olie moeten afleggen voor ze in haar handen kwam! Ze heeft een klein kruikje en dat kost toch minstens het jaarloon van een man, volgens sommige berekeningen had het een waarde van minstens € 36.000. Zij heeft dat bij elkaar weten te sparen.

Het is een olie die sterk ruikt: aards, houtig en warm. In zijn pure vorm een hele indringende geur. Een paar druppeltjes kunnen als basis dienen voor een hele lekkere parfum. Maar deze olie is ook goed voor de huid en heeft een rustgevende en kalmerende werking. Daarom wordt nardusolie nog steeds gebruikt bij bijv. meditaties en massages.
Het was de olie waarmee koningen gezalfd werden, maar ze werd ook gebruikt om mensen die overleden waren mee te zalven. Dan bleven ze lekker ruiken terwijl er afscheid van hen werd genomen.

Misschien heeft Maria deze olie bij elkaar gespaard voor haar eigen begrafenis. Misschien heeft ze er wel al gebruik van gemaakt tijdens de begrafenis van haar broer Lazarus. Die is immers kort daarvoor overleden, maar na 3 dagen door Jezus weer uit het graf geroepen.
Na de wonderbaarlijke gebeurtenissen rond Lazarus is Jezus ondergedoken. Even niet te vinden voor wie dan ook. Het werd hem te heet onder de voeten of het was zijn tijd nog niet. Het zou allebei goed kunnen.

Nu is Jezus terug, 6 dagen voor Pasen, en is hij opnieuw bij Lazarus en zijn zussen Martha en Maria. Tijdens een feestelijke maaltijd kiest Maria opnieuw haar eigen weg. Zij pakt het kostbare kruikje met olie, knielt voor Jezus neer, giet zonder bedenkingen de olie over zijn voeten en droogt het af met haar haar.
Zijn voeten, haar haren en de hele kamer ruiken intens naar deze rustgevende geur die ook doet denken aan rouw en verdriet. Hij die onmenselijk zal moeten lijden, zal zo direct als gezalfde, als koning en Messias, de laatste etappe naar Jeruzalem afleggen.

Ik denk dat Maria in haar handelen niet alleen letterlijk iets gepakt heeft wat verborgen ligt, maar ook figuurlijk. Wat te gebeuren staat weten wij door de verhalen die Johannes verteld heeft. Jezus heeft over zijn lijden en sterven gesproken, maar toch zal het voor de mensen daarin de kamer iets onwerkelijks en ongrijpbaars zijn geweest. Iets om weg te stoppen, want er is toch niets aan de hand? Maar zo niet voor Maria. Zij heeft iets gevoeld van de spanningen die om Jezus heen hingen. Die spanning vormen als het ware de lijst om deze scène heen.
Ervoor lezen we hoe de mensen in Jeruzalem zich afvragen of Jezus het aandurft om voor het Paasfeest zijn neus in de stad te laten zien. Het roddelcircuit draait op volle toeren. Ondertussen hebben de hogepriester en farizeeën het helemaal met Jezus gehad en komt er een arrestatiebevel voor hem. Iedereen die weet waar Jezus is moet het onmiddellijk aan hen doorgeven. Het verhaal nadert steeds meer zijn climax.
Na die kleine scène in het huis van Martha, Maria en Lazarus horen we dat de roddels hun effect hebben gehad en dat de mensen in grote getalen naar Betanië zijn gekomen. Ze willen Jezus zien en Lazarus. De machthebbers zien daarmee hun oordeel, dat Jezus een onruststoker is, bevestigd. Jezus’ dood is hen niet meer voldoende. Ook Lazarus moet dood. Het zal je maar overkomen. Door Jezus uit het graf zijn geroepen om vervolgens dood gewenst te worden. Gewoon omdat jouw bestaan een te pijnlijke confrontatie is met de boodschap van Jezus.

Deze hele omlijsting: al die spanningen, al die verwachtingen, al dat gepraat over Jezus en besluiten rondom hem, is zo druk dat je bijna alleen maar naar de lijst kijkt en vergeet om naar het schilderij zelf te kijken.
Daarin ligt een parallel met ons leven vandaag de dag. Wij kunnen ook last hebben van ontzettend veel ruis. Dat was in de coronacrisis zo. Daarin buitelden deskundigen en minder deskundigen over elkaar heen met hun mening over goed en fout. Dat deden ze in een situatie die zo onbekend en onduidelijk was dat het niet zo makkelijk was om dit te onderscheiden.
Rond de situatie in Oekraïne gebeurt dit opnieuw. Talkshows worden volgepraat, scenario’s geschetst. Het is vreselijk wat er daar gebeurt. De beelden van compleet verwoestte steden gaan door merg en been. Alle gebeurtenissen schreeuwen: dat kan toch niet?
Tegelijk merk ik bij mezelf dat ik het hele lastig vindt om in alle ruis en alle meningen dicht bij mezelf te blijven. Om voorbij alle meningen en oordelen, misschien wel voorbij angst en verdriet, te ontdekken wat nodig en noodzakelijk is.

Dat is nu net de kracht van Maria in dit verhaal. Te midden van al die ruis, voelt ze wat nodig is voor haar en voor Jezus. Zij doet dat wat niet logisch is, niet rationeel en in de ogen van anderen ook helemaal niet verstandig. Je kan er zeker van zijn dat het protest van Judas door meer tafelgenoten gedeeld werd. Met het geld dat deze olie gekost heeft kunnen toch veel meer mensen geholpen worden? Ja dat klopt, maar dat was niet het punt van deze symbolische handeling.

In de manier waarop Jezus het voor haar opneemt zien we dat Maria begrijpt/pakt dat wat verborgen is:
• Hoe Jezus ten dode is opgeschreven.
• Dat hij zelf zometeen zal knielen om de voeten van zijn leerlingen te wassen.
• Hij is de dienende koning
• Hoe Jezus deze weg móet gaan, juist omdat hij de gezalfde, de Messias is.
• Hoe moe en kwetsbaar Jezus zich gevoeld zal hebben aan het begin van de belangrijkste week van zijn leven.

Maria verzorgt én bemoedigt Jezus met haar olie. Haar handelen zegt zoveel meer dan ze zelf beseft zal hebben. Voor de tafelgenoten, maar ook voor Jezus zelf. Want in die ruimte, die vervuld is van de geur van rouw en verdriet, zit ook Lazarus. Een levende herinnering aan Jezus’ macht over de dood. Zelfs aan de vooravond van zijn lijdensweg is Pasen dus nooit ver weg.

Dat is waar Paulus zijn schrijven in de 2e brief aan de gemeente in Korinthe onze lezing mooi aanvult en verdiept. Want in dit stukje ontmoeten we een Paulus die aan het zoeken is. Die zichzelf moet verdedigen omdat er kritiek op hem is vanuit uit de gemeente. Ze vinden hem maar een twijfelkont die niet betrouwbaar is omdat hij zijn reisplannen blijft wijzigen.
Te midden van al die ruis zoekt Paulus naar houvast. Waar Maria in haar handelen bij Jezus uitkomt, doet Paulus dat in woorden. Voor hem is Jezus de vaste grond in zijn leven. In de laatste regel merk je dat Paulus ook iets vat van wat vaak verborgen ligt. Hij schrijft: ‘Het is God die u en ons Christus als fundament geeft, die ons allen heeft gezalfd, heeft gewaarmerkt als zijn eigendom en als voorschot de Geest in ons hart gegeven heeft.’

Opnieuw zien we die focus. Als je alle onrust wegdenkt zit Paulus, net als Maria, aan de voeten van Jezus en via Jezus aan de voeten van de Eeuwige. Daar zit het vertrouwen, de onwankelbare liefde, de trouw en de vaste hoop op het goede. Dat is de stabiele basis die God, door en in Jezus, aan alle mensen wil schenken.

De uitnodiging die vandaag op de 1e zondag van de 40-dagentijd klinkt is om deze komende weken te gebruiken om onze eigen focus te vinden in de relatie met Jezus. Niet om vervolgens alle antwoorden te hebben, want geloven is een leven lang onderweg zijn. Maar wel om in de ruis van ons leven en de wereld om ons heen te zoeken naar dat wat doel en zin geeft aan ons bestaan en handelen.

Amen