Volgt op elk einde een nieuw begin?
Ieder van ons zal wel eens de ervaring gekend hebben van ontreddering, als “je wereld in elkaar stort”. Het kan gebeuren als er plotseling iemand uit je leven wegvalt, door een ongeluk, door onverwachte ziekte of een plotselinge dood:
dan wordt alles anders: de dagen zijn niet meer wat ze waren, de zon schijnt anders en het is alsof heel de ordening die er in je leven was, verdwenen is…
Volgt op elk einde een nieuw begin?
Een nieuw begin, zo kunnen we de periode aanduiden waar we nu midden in zitten, de adventsperiode, de periode van verwachtingsvol uitzien naar het licht, het nieuwe leven.
Niet alleen de dood wijst ons op het einde, ook andere veranderingen in ons leven geven aan dat er een periode eindigt. Wie eenmaal 40 is, wordt nooit meer 20 en een vijftiger wordt nooit meer een dertiger. Zo eindigt er telkens een tijdperk in ons leven, maar we kunnen stellen dat telkens ook een nieuw begin volgt. Je kunt je wel afvragen: is zo’n nieuw begin telkens een stap vooruit? Is er ontwikkeling, gaat ons leven er beter uit zien? Wordt de kwaliteit steeds hoger? Voelen we ons bij elke verandering een beetje gelukkiger?
Wie zich in deze vraag verdiept, gaat ineens beseffen hoe geheimzinnig onze levensloop eigenlijk is. Er zit een vreemde diepte in. Ze heeft een mysterieuze achtergrond.
Misschien moeten we maar eens kijken naar de levensgang van die ene Zoon van Israël,
Jezus de Messias, zoals die ons verkondigt wordt in de schriften. In zekere zin lijkt zijn leven mislukt. Amper 30 jaar wordt hij en dan houdt het op. Een vreemd, wreed einde aan een kruis, zeer verachtelijk. Ons wordt echter verkondigt dat hij na zijn dood is verrezen! Op het definitief lijkende einde van de graflegging volgt een nieuw begin. Op die vroege morgen berichtten de vrouwen: Hij leeft!
Dat nieuwe begin onttrekt zich aan onze ogen, de nieuwe werkelijkheid van de verrezen Heer komt tot ons zowel in verborgenheid als in flitsende onthulling. Een van Jezus’ volgelingen mocht even grijpen en tasten, maar dat werd geen regel. En Jezus zegt tegen hem, Thomas: zalig zij die niet gezien hebben en toch geloven.
Lucas 3 neemt de lijn van concreter wordende verwachting in zich op, maar voegt ook nog een ander element toe: het element van inkeer, bezinning en boete. Element wordt weerspiegeld in de liturgische kleur van de adventstijd, het paars.
In deze oproep tot bezinning, inkeer en omkeer is een nauw verband tussen de profetische tekst van Maleachi en het verhaal van het evangelie van Lucas over Johannes de Doper. Bij Maleachi nadert de bode die de weg zal banen en dan wel voor het volk Israel, een weg terug uit de ballingschap. Dit verhaal verwijst in de context van de christelijke traditie uiteraard naar die andere bode, Johannes dus met zijn taak van oproep tot omkeer en inkeer.
We spreken vaak over de donkere dagen voor kerstmis. Het is weer advent geworden. Het lijkt wel of we wat weemoediger worden zo tegen de kerstdagen. En we zijn dan ook geneigd om achterom te kijken: weer een jaar voorbij, waarin vreugde en verdriet elkaar afwisselden, niet alleen in ons persoonlijk leven, maar ook in onze gemeente. Omzien…..het kan niet anders. We dragen het verleden met ons mee, met alle littekens, die we daarin opgelopen hebben.
‘Het leven is wel een geschenk, maar je krijgt het niet cadeau’
(uitspraak van ds. Okke Jager).
Maar dat omzien mag toch ook zijn een omzien in verwondering, een omzien in dankbaarheid om alle goede en mooie dingen, die er tenslotte ook waren. Het is een levenskunst om de vreugdevolle en mooie dingen vast te houden. Een levenskunst, die om geloof en vertrouwen vraagt. Van daaruit wordt het mogelijk om vooruit te zien met verwachting en hoop. Omdat we het niet op eigen kracht alleen hoeven te doen. Bemoedigend zijn daarbij de oorden uit Jesaja 43:18 in een bewerking van Huub Oosterhuis:

Blijf niet staren op wat vroeger was;
Sta niet stil in het verleden.
Ik, zegt Hij, ga iets nieuws beginnen.
Het is al begonnen, merk je dat niet?

Vol verwachting kunnen dan ook door deze adventsperiode heen gaan in het vertrouwen op het wonder van het nieuwe begin met kerstmis.

Volgt op elk einde een nieuw begin? Mijn antwoord is een volmondig: Ja!
Luther heeft gezegd: het leven is niet vroom zijn, maar vroom worden, geen gezondheid, maar gezond worden, geen rust, maar een oefening, we zijn er nog niet, maar we worden het; het is niet het eind, maar het is de weg.
We kunnen al een klein beetje kijken naar wat ons te wachten staat. Met het oog kun je scherp zien, maar gebruik je ogen dan ook! Om de groeikracht te zien, om in te zien dat we geduld nodig hebben, om het wachten uit te houden.

Vol verwachting klopt ons hart…
Niet: wie de koek krijgt, wie de gard
Vol verwachting klopt ons hart:
Bent U het Heer, op wie ik wacht?
Ik heb ogen om te kijken, het is nog niet te laat
Ik weet het echt zeker dat de vijg ontspruiten gaat
Maar kijk ik naar de toekomst, dan voel ik mij zo klein
Zullen dan ook zulke tekenen te verwachten zijn?
Vol verwachting klopt ons hart en we zien het kleine aan
Dan weten we het zeker: Gods toekomst komt er aan!
Amen