Gemeente van Jezus Christus, lieve mensen,

Afgelopen week keken wij thuis het programma ‘science of stupid’ (vrij vertaald betekent dat de wetenschap achter stomheden). In het programma zie je allerlei filmpjes van dingen die mis gaan, bijvoorbeeld mislukte salto’s, sprongen met een fiets of trucjes op een trampoline. Het is echt verbazingwekkend wat er allemaal online staat. In het programma wordt dan uitgelegd welke natuurwetten ervoor zorgen dat het in dat geval mis gaat. Een hilarisch, maar ook leerzaam programma. Zo wordt het nog leuk om natuurkunde te gaan begrijpen….

We kunnen er geen hilarisch filmpje van maken en het gaat ook niet over natuurwetenschappen, maar Paulus is op zijn eigen manier bezig met het zoeken naar een verklaring achter bepaalde dwaasheden. Hij is zich er namelijk heel goed van bewust dat de boodschap die hij te brengen heeft echt compleet krankzinnig moet hebben geklonken voor de mensen van zijn tijd.

De Britse theoloog Samuël Wells heeft het onder andere over dit gedeelte in zijn boek getiteld ‘de gewonde God, het geheim van Christus lijden’. Hij beschrijf dat de claim van goddelijkheid voor de Romeinen niet zo bijzonder was. De meeste keizers beweerden ook ‘zoon van God’ te zijn. Maar de verering van een gekruisigde man, dat was een absurditeit. Helden horen niet dood te gaan.

Daar kunnen we misschien iets bij voorstellen, want zo hier te midden van deze gemeenschap horen we vaker over kruis en opstanding. Het is deel van de traditie waar velen van ons groot mee zijn geworden. Het staat in een context en een gemeenschap en heeft zo zijn logica. Maar we hoeven de deuren van dit kerkgebouw maar open te doen en ons spreken wordt al snel stamelen. Want hoe vertel je mensen die niets van het geloof weten, of die er misschien wel iets van weten, maar er afscheid van hebben genomen over Jezus, God, het kruis en de opstanding?
We staan allemaal met beide benen in de wereld. In veel gevallen zijn wij van onze collega’s, vrienden of zelfs familie de enigen die zich nog verbonden voelen met een kerk of het geloof. Dus anders dan bijvoorbeeld een veertigtal jaar geleden snappen beter we waar Paulus het over heeft als hij zegt dat de boodschap van het kruis een dwaasheid is voor de wereld waarin we leven.

Het prikkelende aan de tekst van Paulus is dat hij zijn lezers uitdaagt om juist van die wereldvreemde elementen hun kracht te maken. Dat schreef hij aan de lezers toen, maar die uitdaging mogen wij ook voelen. We hoeven ons niet te schamen. Doordat het kloppend hart van onze overtuigingen niet per sé past bij de doorsnee kijk op de wereld, maakt dat het een boodschap is die gehoord mag of zelfs moet worden.

Wat zouden wij dan te vertellen hebben?

We zouden er mee kunnen beginnen om met anderen te delen dat het kruis geen geschiedenis verhaal is, maar ontzettend actueel is. Het kruis vertelt een verhaal van verraad, schaamte, machteloosheid, onrechtvaardigheid en eenzaamheid. Als we dat bedenken zijn actuele kruisverhalen nooit ver weg.

Ik zou misschien vertellen over ouders die hun kind ten prooi zien vallen aan verkeerde invloeden. Vol liefde alles geprobeerd, maar zelfs liefde is niet in staat hun kind te bereiken en te veranderen. Wat een onmacht, verdriet en eenzaamheid.
Ik zou vertellen over die zorgmedewerkers, die zien hoe de hele wereld doet alsof er geen corona meer is, maar in de dagelijkse praktijk van hun werk de angst en de realiteit van het virus nog steeds zien. Die boodschap willen de mensen om je heen niet meer horen, wil je zelf misschien ook niet meer horen, maar toch moet je nog voorzichtig en zorgvuldig zijn. Dat kan een eenzame en onbegrepen positie zijn.

De realiteit is dat het kruis vaak midden in het leven van mensen staat. Niet een kruis van schuld en schaamte, maar het kruis van het leven waar je aan kan lijden. Een kruis met vele gezichten en vele verhalen, van hele gewone mensen die leven met vallen en opstaan.

De dwaze boodschap waar Paulus het over heeft is dat dit kruis niet alleen midden in het leven van mensen staat, maar ook midden in Gods hart. Samuël Wells noemt dat de dwaasheid van de liefde. Wells benadrukt dat we in Jezus zien dat God er álles voor over heeft om bij en mét ons te zijn. God voelt zich zo in liefde met de mensen verbonden dat ons hele menselijk bestaan, inclusief alle ellende en rotzooi, hoort bij het wezen van wie God is.

Dat is natuurlijk bizar, want als God een en al goedheid en liefde is dan zou er geen plaats moeten zijn voor iets anders. Toch is de kern van de christelijke boodschap dat in Jezus’ leven en sterven wij zien dat dit bij God anders werkt. Dat Hij bij ons is betekent dat hij ook de ellende en rotzooi kan hebben, zonder er aan ten onder te gaan.

Huub Oosterhuis dichtte hierover

Vanwaar zijt gij gekomen
Wij wisten niets van U
In onze stoutste dromen
Was God nooit hier en nu.
Een nieuwe God zijt Gij
Die onder ons wilt wonen
Zo ver weg, zo dichtbij.

Mooie woorden over God die met ons is en ons nabij is, maar wat betekent dat voor de hele gewone mensen in hun dagelijkse bestaan?

Daarvoor zou ik opnieuw een verhaal vertellen, omdat een goed verhaal niet alleen je hoofd, maar ook je hart raakt. Bijvoorbeeld over Oksana, hoofd van de soepkeuken in Zhytomir, Oekraïne. Een plaats midden in oorlogsgebied. Terwijl haar huis gebombardeerd werd, was zij bezig maaltijden te verzorgen voor anderen. Zij heeft ervoor gekozen om te blijven. Om te zorgen voor die mensen die ook niet willen of kunnen vluchten, maar ook niet weten hoe ze aan eten moeten komen in de chaos van de oorlog. Een dwaasheid zou je zeggen, want het is logischer om te proberen zo’n situatie te ontvluchten. Toch kiest zij ervoor om te blijven, trouw te zijn en te doen wat ze kan in de situatie zoals die is. Zo laat zij in haar omgeving de krachtige dwaasheid zien van God die mét ons is in onze ellende. Daar is de gekruisigde Jezus terug te vinden in al zijn kracht, wijsheid en actualiteit.
Met dit voorbeeld zeg ik niets over al die mensen die geheel terecht de vreselijke oorlog proberen te ontvluchten. Die veiligheid zoeken voor zichzelf en hun gezin. Een oorlog kent alleen maar verliezers. Vooral onder de gewone mensen die geen schuld hebben, maar wel de gevolgen voelen.
Wel weet ik dat dit verhaal niet op zichzelf staat. Op elke plek waar verwoesting, onmacht of eenzaamheid het leven tekenen, zijn er vaak mensen als Oksana. Mensen die namens God hoop en liefde zaaien die, als de tijd rijp is, weer op kan bloeien.

Het zijn deze ‘kleine’ verhalen waarin het evangelie, de goede boodschap iedere keer opnieuw klinkt. Dat was al zo in Jezus tijd. Dat zien we in het evangelie. De mensen geloven het niet. De grote tekenen konden hen niet overtuigen. En zij die geloven durven er niet voor uit te komen, uit angst buitengesloten en uitgelachen te worden.
Daarom haalt Johannes, vlak voor hij gaat vertellen over Jezus lijdensweg, woorden aan die lijken op de boodschap waarmee het evangelie begon: ‘Als een licht ben ik in de wereld gekomen, zodat niemand die in Mij gelooft in de duisternis blijft.’ Om te zien wat voor een verschil het licht maakt moeten we het aandurven om samen met Jezus in het duister te kijken. Voor die hoeken en gaten van het menselijk bestaan is Jezus gekomen.

Dat past bij wat Paulus aan het einde van het eerste hoofdstuk van zijn brief schrijft. Het dwaze, onbeduidende en onmachtige heeft God uitgekozen om zijn verhaal te vertellen. Voor hen maakt het verschil om te weten dat er een God is die het met hen uithoudt in de ellende.
Dit is een boodschap die machtigen en wijzen aan het denken zou moeten zetten. Dat zodra wij de gewone mens en de kleine verhalen uit het zicht verliezen, wij God zelf en zijn evangelie dreigen te verliezen. Niet alleen buiten, maar ook binnen de kerk is dat een gevaar laat ook het nieuws rondom de Russisch Orthodoxe kerk zien.

Wanneer wij echter oog blijven houden voor de gewone mensen en de kleine verhalen, dan is het bijzondere dat het verhaal van het kruis en Gods diepe liefde en nabijheid overal en heel dichtbij te vinden is. Het is te vinden in verhalen zoals die afgelopen maandag in de kerkenraad verteld werden toen ons de vraag gesteld werd: Wie is God voor jou? Er kwamen kwetsbare en prachtige verhalen over verdriet en zorgen, maar ook over hoop en onverwachte wendingen. In al die verhalen van mensen die deel uit maken van deze gemeenschap kwam het evangelie tot leven.
Al vinden we dat misschien eng, volgens mij zijn er nog veel meer van dit soort verhalen te vertellen.

Dus ja het is misschien een beetje dwaas en ongehoord wat wij te vertellen hebben, maar in alle vrijmoedigheid kan dat juist onze kracht zijn. Vooral als we beseffen dat het niet alleen ons verhaal is dat we vertellen, maar vooral het verhaal van God en de dwaasheid van zijn liefde voor deze wereld. En om dan met Paulus zelf af te sluiten: ‘want het dwaze van God is wijzer dan mensen, en het zwakke van God is sterker dan mensen.’

Amen