23 december 2012
23 december 2012
4e advent
Lezingen:
Micha 5:1-6
Lucas 1:39-45 + lofzang van Maria gezongen in de versie van Tussentijds lied 68
Ook na te lezen in Lucas 1:46-56
Gemeente van onze Heer Jezus Christus,
Wat is advent? Wellicht een rare vraag op 4e advent, dit jaar 2 dagen vóór kerst, maar ik stel ‘m toch: wat is advent? Advent betekent verwachten, verwachting. Wat of wie verwachten we precies? Hebben we eigenlijk wel verwachtingen?
Advent is toeleven naar kerst, de geboorte van Jezus. Ook: advent als verwachting, als blijde verwachting van de komst van de messias, de tijd van verlangen naar gerechtigheid en vrede, en tegelijkertijd oog en oor hebben voor het zuchten van de schepping.
Advent is daarom misschien toch wat lastiger dan ‘het is bijna kerst’. Advent, verwachting, is groter dan een verwachte geboorte, is ook groter dan ‘op weg naar de stal in Bethlehem’. Wat of wie verwachten we precies? Hebben we eigenlijk wel verwachtingen?
Verwachting. We leven met talloze verwachtingen: van deze kerkdienst, van deze preek, om maar iets te noemen. Nemen we er iets van mee, is het ‘manna voor op maandag’? We hebben verwachtingen van ons werk: heeft het nut? beleven we er plezier, vreugde aan? We hebben verwachtingen van onze kinderen – als we voor kinderen zorgen – , dat begint al op het moment dat een kind – letterlijk – verwacht wordt, maar ook later blijft dat zo. Wat zijn de verwachtingen van ons leven? Carrière, reizen, en andere gedenkwaardige dingen. Dan maakt het uit wat je leeftijd is. In de voorbereidingsgroep, waar iedereen zo 60+ is, kijken we anders tegen de begrippen ‘verwachting’ en ’toekomst’ aan, dan in een groep van 20’ers.
In een groep van 20’ers, 30’ers: wat zijn dán je verwachtingen als het gaat om een baan bijvoorbeeld: ben je de gelukkige met je zoveelste 1jaarscontract? Of lukt het maar niet om in jouw specialisatie, met jouw studie iets passends te vinden, wat je wel verwacht en gehoopt had? Vragen en verwachtingen over financiën: een huis kopen, studieschuld, pensioenopbouw. Wanneer verwacht ik met pensioen te gaan?
Verwachtingen over hoe de wereld uit zal zien, over pakweg 40 jaar. En zelfs díe verwachtingen zijn lastig: er werd deze week veel gekwetterd over het einde van de wereld, voorspeld voor afgelopen vrijdag. Nu we hier zo zitten, is duidelijk dat díe verwachting in ieder geval niet is uitgekomen.
Hoeveel toekomst heb je achter de rug? Hoeveel toekomst heb je voor je liggen? Wat is je perspectief? Moet je – bij gebrek aan perspectief – leven van dag tot dag, van zorg naar zorg?
Héb je perspectief? Heb je de vrijheid om je te richten op een nieuwe toekomst?
Zowel Micha als Maria en Elisabeth hebben een nieuwe toekomst voor ogen. Een nieuwe toekomst dat is hun verwachting.
Micha is profeet, een politiek-religieus commentator van zijn tijd. Hij bekritiseert zijn tegenstanders die menen dat ‘God zijn volk nooit zal laten vallen en dat Jeruzalem altijd beschermd zal zijn tegen vijandelijke aanvallen’.
De tegenstanders maken zich niet druk over het grotere geheel waarvoor zij verantwoordelijk zijn. Het zijn deze tegenstanders van Micha die er een verfoeilijk beleid op na houden, en zo lang dat niet verandert, is het recht geschonden, en is er de schijnzekerheid van een toekomst. De crisis is nog niet diep genoeg; als alles blijft zoals het was, is verandering onmogelijk. Onpopulaire maatregelen, ingrepen, het roer moet om! Deze woorden klinken ook nu bekend in onze oren.
Micha doelt op nieuw leiderschap: iemand die leiding geeft zoals God dat voor ogen heeft: eenheid stichten, als een herder voor het volk zorgen, betrouwbaar en integer zijn, en vrede en veiligheid garanderen. Bethlehem is hofleverancier, zoals ook in de tijden van David! In het dieptepunt van de crisis is er een wending: met het beeld van de barende vrouw voor een verscheurd Jeruzalem. Een nieuwe tijd is pas mogelijk als de weeën voorbij zijn, als de pijn van ballingschap geleden is. Hard en pijnlijk is Micha’s profetie.
Een nieuwe toekomst geldt ook voor Maria en Elisabeth. Lucas vertelt dit evangelie niet uitsluitend
als mooie, herkenbare ontmoeting tussen twee zwangere vrouwen. Dan zou je je als man, of als iemand die het verdriet van geen kinderen aan den lijve ervaart, weer buitengesloten kunnen voelen. Het gaat bij Maria en Elisabeth niet om hun privé geluk, maar om de komst van de Messias. Hier laat God zich zien! Elisabeth voelt het leven in haar schoot, is vervuld van Gods Geest, als zij de groet van Maria hoort, en zij treedt op als profetes.
Elisabeth en Maria zijn verwanten door hun voorgeslacht, maar meer nog door hun zonen: Johannes de Doper en Jezus. Hier en nu ontmoeten de profeet en de messias elkaar, de wegbereider ontmoet de weg.
De oude Elisabeth, die sterk doet denken aan de oude Sara, en de jonge Maria delen in dezelfde verwachting: de openbaring van het goede leven dat God bedoelt, waardoor je je gezegend mag weten.
“Elke baby draagt in zich de belofte van een bevrijding van de wereld uit de boeien die haar kluisteren aan geschiedenis en de natuur. De verhalen over Jezus benadrukken deze breuk met het verleden
en de natuur: hij verkondigt het komende rijk van God, vergeeft zondaren, stilt de storm en staat op uit de dood. Een nieuw begin!” schreef Jean-Jacques Suurmond afgelopen week in een column in Trouw.
Maria zingt daarover in haar lofzang, het Magnificat. Het is een protestlied van het zuiverste water,
over God die als mens op aarde komt, heersers van hun troon stoot, aan geringen aanzien geeft.
Kortom, de wereld op z’n kop zet.
Laten we eerlijk zijn: Maria heeft alles tegen: jong, vrouw, zonder aanzien. En toch, Gods ontferming is over verkreukelde mensen zoals Maria, zoals Elisabeth, die samen staan voor een nieuwe toekomst.
Een toekomst waar de wereld op z’n kop wordt gezet.Je zou ’t zo maar zelf kunnen zijn….
Zou dát kunnen? Heb je die verwachting? De hoop op de nieuwe toekomst van gerechtigheid, vrede? Of heb je die hoop, deze verwachting niet – meer? En haal je bij het lied van Maria je schouders op?
’t Zal wel…
Dat is jammer, dat is pas zonde. Want met advent krijgt Gods toekomst een naam en een gezicht, een koninklijke figuur die komt om gerechtigheid tot stand te brengen, in de gestalte van een knechtje, op een ezeltje. Het gaat met advent om déze verwachting, een vervulling van deze woorden in onze wereld. Want er valt nog wel het een en ander recht te zetten. Machtsvertoon en hebzucht hebben het laatste woord niet! Het is niet gewoon dat kinderen overhoop geschoten worden op school, dat meisjes al hout sprokkelend op een landmijn lopen en dood gaan, dat ….. vult u ’t zelf maar aan. Als we leven van de verwachting van een tijd van gerechtigheid en vrede, dan weten we ook wat onze hand vindt te doen, wat onze verantwoordelijkheid is, passend bij onze talenten.
De joodse denker Abel Herzberg kreeg tijdens een lezing deze vraag van een mevrouw: “wat moeten wij doen om te voorkomen dat onze kinderen weer slachtoffers worden? Herzberg antwoordde: “Dat is het grootste probleem niet, mevrouw. Het probleem is hoe wij kunnen voorkomen dat onze kinderen beulen worden.”
Over toekomstperspectief en verwachtingen gesproken! Wat of wie verwachten we? Durven we ons te laten aanspreken door dat goede nieuws: een kind is ons geboren. Dát kind dat in alle vrijheid onze voeten richt op de weg van de vrede.
Amen
