12 augustus 2012
Lezing: Marcus 7:24-30
Gemeente van onze Heer Jezus Christus,
Daar lusten de honden geen brood van. Met andere woorden: het is schandalig! Zou deze uitdrukking iets te maken hebben met het verhaal van vanmorgen? Ik kan het u niet vertellen. Ik heb het verband niet kunnen vinden, maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat ‘ie niet bestaat. Iets van deze verontwaardiging: ‘het is schandalig’ komt wel bij mij op bij het evangelie van vanmorgen.
Wat is er aan de hand. Over de kwestie ‘Wat is rein en wat is onrein?’ heeft Jezus in Galilea
een stevige discussie met de Farizeeen en schriftgeleerden. Het gebied bij de blauwe pijl is de regio Galilea waar Jezus zich ophield.
een stevige discussie met de Farizeeen en schriftgeleerden. Het gebied bij de blauwe pijl is de regio Galilea waar Jezus zich ophield.
Wat is zuiver en wat is onzuiver? Het gaat er stevig aan toe. Een paar van Jezus’ leerlingen hadden met ‘onreine’, dat is met ongewassen handen, brood gegeten. Dat roept woede op bij een aantal geleerden. Jezus wordt woedend over dit formele gezeur.
Daarna heeft Jezus er genoeg van, even weg naar het gebied van de volkeren, naar het land van Tyrus en Sidon. Hier aangewezen met de rode pijl.
Vandaag zou je zeggen: naar Libanon. Zoveel weten we wel: een jood zou dat niet doen. Jezus wil daar anoniem blijven. Even helemaal vrij. Maar dat lukt niet. Nogal wiedes: een jood die zich ophoudt in heidens gebied moet wel opvallen.Denk maar aan de gevluchte Syrische premier begin deze week, ook naar Libanon, zoiets blijft niet onopgemerkt. Jezus, de persoon en meer nog waar hij voor staat, blijft niet verborgen. Dat is nu eenmaal zo.
Daar is een vrouw die een dochter heeft met een onreine geest. Zij heeft van Jezus gehoord, een gerucht, vast een goed gerucht! Dat Jezus een goed mens is die iedereen graag helpt. Daarmee is bij deze vrouw het geloof begonnen. Een vrouw uit de wereld van de volkeren, de heidenen, komt naar Jezus. In zijn ogen is zij onrein: verkeerd volk, verkeerde godsdienst, ook nog een vreemde vrouw, daar maak je geen woord aan vuil. Zij stoort zich niet aan Jezus’ normen en waarden. Zij valt voor hem neer, zij eert hem, met alle negatieve aspecten die aan haar kleven. Zij doet dit eerbetoon voor haar dochter die bezet wordt door een onzuivere geest.
Wie is die vrouw? Ze is een Griekse, een Grieks sprekende, in ieder geval geen joodse vrouw, een Syro-fenicische van geboorte. Afkomstig uit vijandig gebied. Zo zijn we al een aantal grensoverschrijdingen op het spoor: Man-vrouw, Jood- Griek, Arm-rijk. Deze Syro-fenische vrouw staat model van een rijke cultuur en een rijk volk dat lang geheerst heeft over arm Galilea.
‘Jezus, wilt u deze boze geest uit mijn dochter gooien? Werp die geest er alstublieft uit’, roept ze. Anders gezegd: ‘Maak haar rein, maak haar zuiver.’ Dat is de vraag die er toe doet!
Weg met die onzuivere geest. De geest die haar dochter ziek maakt, verslaaft, vernedert, opvreet van binnen, stukmaakt. De geest die haar dochter doet denken dat ze niet mooi is, de geest die haar vermagert tot op het bot, de geest van jaloezie, de geest die haar verwart, aanzet tot haat, tot moord of tot zelfmoord. In één woord een onreine geest, een geest van destructie. ‘Jezus help. Gooi die geest uit mijn dochter, maak haar in godsnaam vrij.’ Impliciet: ‘Jezus, geef gehoor aan je roeping, doe wat je moet doen.’
Wat zegt Jezus? “Eerst moeten de kinderen genoeg te eten krijgen; het is niet goed om de kinderen hun brood af te pakken en het aan de honden te voeren.” (Marcus 7:27)Anders gezegd: ‘Vrouw, jij en jouw dochter behoren tot de honden, tot de onreine beesten in mijn ogen. Het brood dat ik geef, is voor mijn eigen volk, voor de joden bestemd.’ Keiharde taal. Jezus behandelt haar honds. ‘Daar lusten de honden geen brood van’, schandalig.
Zegt Jezus nu zonder omwegen dat zij en haar dochter verloren is? Een absoluut antwoord, waar aan niets te veranderen is? Ik kan mij goed voorstellen dat dit antwoord van Jezus voor deze vrouw een reden is om Jezus de rug toe te keren, en nooit meer een woord aan hem vuil te maken. Hoezo iedereen helpen? Ze hoeft zich niet voor hond te laten uitmaken.
Maar….. ze loopt niet voor Jezus weg, ze heeft er van terug. Zij antwoordt: ‘Toch wel heer, de honden eten onder de tafel van de kruimels die de kinderen laten vallen.’ Iedereen kent dat beeld. Je hoeft maar even iets op de grond te laten vallen of de hond heeft het te pakken. Hij moet wel goed afgericht zijn om dat niet te doen. Hoe gaat Jezus hier uitkomen? Hij is gevangen! Inderdaad: een hond krijgt de kruimels en daar heeft hij recht op… Jezus hoort haar, ziet haar, raakt onder de indruk en zegt:
‘Om dit woord, ga, de boze geest is uitgegaan uit jouw dochter.’
‘Om dit woord, ga, de boze geest is uitgegaan uit jouw dochter.’
Ik vind dit zo’n mooi verhaal. In dit korte evangelieverhaal zie ik Gods Geest in actie. Ik zie deze vrouw als wijze vrouw. Ze scheldt niet terug als ze door Jezus voor hond wordt uitgemaakt. Zij zoekt een opening, een uitweg in Jezus’ redenering. Ze heeft het leven van haar dochter voor ogen, ze weet dat het leven van Jezus gevende, reinigend kracht heeft en daar doet ze een beroep op. Ze trekt Jezus de grens van zijn ‘eigen volk eerst over’. Ze trekt, betrekt hem bij haar zorgen en maakt hem tot haar bondgenoot.
‘Jezus, het gaat om het leven van alle mensen. Kies toch voor het leven van mijn dochter!’ Ik vermoed dat Jezus op dat moment in deze vrouw haar wijsheid heeft opgemerkt. Als in een flits. Deze vreemde vrouw opent hem de ogen. Door deze vrouw gaat Jezus zien dat zijn opdracht niet beperkt is tot de grenzen van Israël, maar grensoverschrijdend is. De hele wereld komt in zicht. De hele bewoonde aarde.
Geen beginnen aan? Er is beginnen aan. Deze vrouw is geraakt door de Geest van God. Dat heeft Jezus door en dat heeft grote gevolgen, ook in het evangelie. Als het vandaag gaat om de geest van God, gaat het om vrouwen en mannen die net zoals deze vrouw bedacht zijn op het leven van alle mensen, grenzenloos.
Geen onderscheid maken, de sfeer niet verontreinigen door te spreken over al of niet achterlijke godsdiensten, maar op zoek gaan naar wat mensen verbindt en samenbindt.
Ontmoetingen kunnen mensen veranderen. Door de ontmoeting met deze vrouw komt Jezus op andere gedachten, verandert Jezus. Daarin schuilt het geheim. Dat is wat wij op dit moment nodig hebben, grensoverschrijdende ontmoetingen. Mensen die het aandurven om zich in vreemd gezelschap te begeven.
Anders dan wat we zo’n beetje op vakantie doen, maar hier in Weesp, Almere of waar u ook maar vandaan komt. Om de hoek, met de buren, met wie ons vreemd is.
Misschien is dat allemaal niet zo spectaculair, maar toch zeker de moeite waard. Hoe vind je in de huidige spannende samenleving de Geest van God? Dat is een vraag om een gemeenschappelijk openstaan voor die Geest, een gebed om die Geest, die Geest van wijsheid.
Afgelopen vrijdag hoorde ik op de radio van een initiatief ‘eten voor de buurt’ in de Rotterdamse wijk Crooswijk. Rijp en groen, Jan Rap en z’n maat zit daar samen aan tafel, tegen een luttel bedrag. Aan tafel ontstaan de gesprekken, vindt ontmoeting plaats en wordt gemeenschap gesticht.
Iets daarvan licht op aan de tafel van de Heer die we vandaag hier aanrichten. De opbrengst van het donkerbruine Laurensbrood met pit is deels bestemd voor de voedselbank. Hierin proberen wij als kerkelijke gemeente grens overstijgend bezig te zijn.
Onze tijd heeft mensen nodig die bruggen slaan en ontmoetingen organiseren. Een brug opblazen gaat sneller dan een brug bouwen. Overal zijn ze in de steden en in de dorpen, mensen en groepen die bruggen slaan. Mensen die met elkaar proberen een bijdrage te leveren aan de opbouw van de samenleving. Die mensen, vreemde vogels soms, maken leven mogelijk, scheppen zo een beetje hemel op aarde. Dat is helemaal niet schandalig! Dat is genade!
Amen
